Tutuklama Kararı: Tutuklama Nedenleri

Tutuklama Kararı: Kuvvetli Suç Şüphesinin Varlığını Gösteren Olgular başlıklı yazının devamıdır.

Tutuklama kararının verilebilmesi için gerekli ikinci husus ise, bir tutuklama nedeninin bulunması zorunluluğudur.  CMK md. 100/2 bu nedenleri belirtmektedir. Bunlar;

a) Şüpheli veya sanığın kaçması, saklanması veya kaçacağı şüphesini uyandıran somut olguların varlığı gereklidir. Burada özenle dikkat edilmesi gereken husus, bu şüpheyi uyandıran somut olguların varlığının zorunlu olmasıdır. Dolayısıyla tutuklama kararının gerekçesinde, şüpheli/sanığın kaçtığı ya da saklandığı, neden şüpheli/sanığın kaçabileceğinin düşünüldüğü, somut olgularla ortaya konmalıdır. Sırf hükümle verilebilecek cezanın nitelik itibariyle yüksekliği, somut bir gerekçe sayılamaz. Bunun nedeni, hüküm anına kadar geçerli olan masumiyet ilkesidir. Asıl olan kaçmamak, saklanmamak iken istisna olan kaçmak veya saklanmaktır. İnsanların iyiniyetli, doğru, suçsuz, yasalara saygılı, örf-adete bağlı, vb olduğu düşüncesi asıldır. İnsanın bunların aksi niteliklere sahip olduğu ya da olabileceği ise istisnadır ve somut olgularla ortaya konulamadığı sürece dayanaktan yoksundur.

b) Şüpheli veya sanığın davranışları; delilleri yok etme, gizleme veya değiştirme, tanık, mağdur veya başkaları üzerinde baskı yapılması girişiminde bulunma hususlarında kuvvetli şüphe oluşturuyorsa, tutuklama nedeni var sayılabilir. Şüphesiz ki, bu ihtimallerin bulunmaması halinde kuvvetli şüphenin varlığı düşünülemez ve varsa kuvvetli şüphenin varlığının da, gerekçede, somut olgularla ortaya konması gereklidir.

CMK md. 100/3 uyarınca, maddede belirtilen katalog suçların işlendiği hususunda kuvvetli suç şüphesinin varlığı halinde tutuklama nedeni de var sayılabilir. Yine emredici bir hüküm olmayan bu maddeye göre, maddede sıralanmış suçlara ilişkin yargılamada, kuvvetli suç şüphesi varsa, tutuklama nedeni de var sayılabilmektedir. Özenle dikkat edilmesi husus ise, bu hükmün uygulanabilmesi için, kuvvetli suç şüphesinin varlığı ve tutuklamanın uygulanmasının zorunlu olmasının gerekliliğidir.

İki parça halindeki yazımızın sonucu itibariyle:

• Tutuklama bir ceza değil, koruma tedbiridir,
• Tutuklama kararı vermek, yasada emredici nitelikte değildir,
• Tutuklanmama(tutuksuz yargılanma) esas, tutukluluk istisnadır,
• Tutukluluk geçicidir,
• Tutukluluk kararı, gerekçeli olmalıdır,
• Kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren olgular yoksa, tutuklama kararı verilemez,
• Bir tutuklama nedeninin bulunması tutuklama kararı verilmesini zorunlu kılmaz,
• İşin önemi, verilmesi beklenen ceza veya güvenlik tedbiri ile ölçülü olmaması halinde, tutuklama kararı verilemez,
• Katalog suçlarda tutuklama nedeni var sayılabilir ama bu tutuklama kararı verilmesi zorunludur anlamına gelmez.