Polisler Hakkında Verilebilecek Disiplin Cezaları ve Cezanın Silinmesi

Silahlı icra ve inzibat kuvveti olan polis, 2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu madde 1’e göre:

Polis, asayişi amme, şahıs, tasarruf emniyetini ve mesken masuniyetini korur. Halkın ırz, can ve malını muhafaza ve ammenin istirahatini temin eder.

Yardım istiyenlerle yardıma muhtaç olan çocuk, alil ve acizlere muavenet eder. Kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ve ilgili mevzuatın kendisine verdiği vazifeleri yapar.

Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, Anayasa düzenine ve genel güvenliğine dair önleyici ve koruyucu tedbirleri almak, emniyet ve asayişi sağlamak gibi birçok sorumluluk ile görevlendirilmiş olan polislere ilişkin disiplinsizlik ve cezaları ile disiplin soruşturma usulü 7068 sayılı Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun ile düzenlenmiştir. Emniyet Teşkilatında çalışan memurlara verilecek disiplin cezalarını gerektiren eylem, işlem, tutum ve davranışlarla cezaların derece ve miktarını düzenleyen Emniyet Teşkilatı Disiplin Tüzüğü yürürlükten kaldırılmıştır.

Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun, aşağıdaki memurları kapsar ve bu memurlara uygulanır:

• Emniyet Genel Müdürlüğü teşkilatında çalışan her sınıftan memurlar,
• Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı teşkilatlarında görev yapan
  • subay,
  • astsubay,
  • sözleşmeli subay,
  • sözleşmeli astsubay,
  • uzman jandarma,
  • uzman erbaş,
  • sözleşmeli erbaş ve
  • sözleşmeli erler,
  • diğer sınıflardaki memurlar.

Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı emrine verilen yükümlü erbaş ve erler hakkında 6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu hükümleri uygulanmaktadır(7068 sayılı kanun m.2/2). Dolayısıyla bu kişiler için 7068 sayılı kanun uygulanmamaktadır.

Tanımlar

Polisler hakkında uygulanan disiplin soruşturmaları ve cezalarıyla ilgili detaya girmeden önce işbu konularla ilgili 7068 sayılı kanunda yer alan bazı tanımlara değinmek faydalıdır.

• Disiplinsizlik: Yasa disiplinsizliği, yasada disiplin cezası ile cezalandırılan fiiller olarak tanımlamış ve hangi fiillerin disiplinsizlik olarak belirleneceğini ilgili maddelere bırakmıştır.
• Disiplin amiri: Disiplin cezası vermeye yetkili ilk amirdir. Disiplin amirleri kapsamına ise disiplin amiri ve üst disiplin amirleri girmektedir.
• Disiplin cezası: Disiplinsizlik nedeniyle disiplin amirleri ya da disiplin kurullarınca verilen ve yine bu kanunda gösterilen yaptırımlardır.
• Disiplin soruşturması: Disiplinsizlik yaptığı iddia olunan personel hakkında disiplin amirleri ya da kurullarınca yapılan ya da yaptırılan araştırma ve incelemedir.

Polislere İlişkin Disiplin Soruşturma ve Cezalarının Genel Kuralları

Yazımız polislere ilişkin olduğu için başlık bu şekilde kullanılsa da 7068 sayılı kanunun, kanunda belirlenen personelin tamamına uygulandığını hatırlatarak, disiplin soruşturmasının ve cezalarının genel kurallarını şu şekilde listeleyebiliriz:

• Disiplinsizlik, kasten gerçekleşebileceği gibi taksirle de oluşabilir.
• Tek fiile tek disiplin cezası verilebilir.
• Gerçekleşen fiil birden çok disiplin cezasına konu edilebiliyorsa, en ağır olan disiplin cezası verilir.
• Disiplinsizliğe ilişkin fiil diğer kanunlar dayanağıyla idari yaptırıma konu edilebilse bile bu durum 7068 sayılı kapsamında disiplin cezası verilmesine engel olmaz.
• Polisin gerçekleştirdiği fiilin adli soruşturma veya kovuşturmaya konu edilmesi, disiplin soruşturması yapılmasını ve sonucunda disiplin cezası verilmesine engel değildir.
• Disiplin amir ve kuruları disiplin cezası verirken takdir haklarını ölçülü, adaletli ve hakkaniyetli kullanmalılardır. Takdir hakkının neden kullanıldığı gerekçelendirilmelidir. Takdir hakkı kullanılırken şu hususlar göz önünde bulundurulur:
  • Disiplinsizliğin işleniş biçimi,
  • Disiplinsizliğin işlendiği zaman ve yer,
  • Disiplinsizliğin hizmete olumsuz etkisinin ağırlığı,
  • Meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığı,
  • Disiplinsizlik yapan personelin kast veya taksire dayalı kusurunun ağırlığı,
  • Disiplinsizlik yapan personelin daha önceki disiplin durumu,
  • Disiplinsizlik yapan personelin samimi ikrarı ve gösterdiği pişmanlık,
• İdari makamlar tarafından, takdir hakkının kaldırılması sonucunu doğuran karar verilemez. Takdir hakkı ancak itiraz üzerine yetkili makamların verdiği kararla konu edilebilir.

Emniyet Genel Müdürlüğü Teşkilatında Çalışan Her Sınıftan Memurlara Verilebilecek Disiplin Cezaları

7068 sayılı Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun madde 7, polislere verilebilecek disiplin cezalarını belirlemektedir. Bu maddeye göre:

1. Uyarma cezası: Polisin görevini icra ederken veya hal ve hareketlerinde daha dikkatli davranması gerektiğinin bildirimi olan uyarma cezası yazılı yapılmalıdır.
2. Kınama cezası: Polisin görevini icra ederken ya da hal ve hareketlerinde kusurlu olması halinde kınama cezası verilir. Kınama cezası yazılı olarak polise bildirilir.
3. Aylıktan kesme cezası: Mevzuat veya talimata aykırı olarak eksik kuşam ve teçhizatla göreve çıkmak gibi fiillerde gündeme gelen aylıktan kesme cezası, fiilin ağırlık derecesine göre zam ve tazminatlar hariç brüt aylığından, tam Türk Lirası üzerinden hesaplanarak, onbeş günlüğe kadar kesinti yapılmasıdır.
4. Kısa süreli durdurma: Polisin kademe ilerlemesinin durdurulması ile ilgili uzun süreli durdurma cezasına nazaran düşük miktarlı bu cezada, polisin bulunduğu kademede ilerlemesi 4, 6 veya 10 ay süre ile durdurulur.
5. Uzun süreli durdurma: Polisin kademesinin 12, 16, 20 veya 24 ay süre ile durdurulması cezasına uzun süreli durdurma cezası denmektedir.
6. Meslekten çıkarma: Meslekten çıkarma cezası, polisin emniyet, jandarma ve sahil güvenlik teşkilatlarında bir daha çalıştırılmamak üzere meslekten çıkarılmasıdır. Meslekten çıkarma cezası, belirli teşkilatlarda görev yapamama sonucunu doğurmaktadır.
7. Devlet memurluğundan çıkarma: Polisin Devlet memurluğuna atanmamak üzere memurluktan çıkarıldığı bu ceza, meslekten çıkarmadan farklı olarak polisin emniyet, jandarma ve sahil güvenlik teşkilatları dışındaki devlet kurumlarına da atanamaması neticesini doğurmaktadır. Devlet memurluğundan çıkarma cezası verilecek fiiller ile bu cezayı verme yetkisi ile ilgili olarak 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu uygulanır. 657 sayılı kanunda yer almayan şu fiiller için de devlet memurluğundan çıkarma cezası verilir(madde 9):
   1. Ülkenin bağımsızlığını zedelemeye, bütünlüğünü bozmaya ve milli güvenliği tehlikeye düşürmeye yönelik herhangi bir faaliyette bulunmak veya aynı nitelikte faaliyet gösteren herhangi bir harekete, gruplaşmaya, vakıf, dernek ve benzeri teşekküle katılmak, bunlara yardım etmek veya bu yapılarla ilişki içerisinde bulunmak.
   2. İşkence yapmak.

Polise Verilecek Disiplin Cezaları ile İlgili Kurallar

Yazımıza konu 7068 sayılı kanunun 7’inci maddesinin 2-3 fıkralarına göre:

• Polisin kurumdaki geçmiş hizmetleri olumlu bulunmuşsa ve iyi veya çok iyi derecede değerlendirme puanı mevcutsa bir derece hafif olan ceza uygulanabilir.
• Aylıktan kesme, kısa süreli veya uzun süreli durdurma cezalarının uygulanmasında cezanın alt ve üst kademeleri hafif ya da ağır ceza olarak nitelendirilmez.

Uyarma, Kınama, Aylıktan Kesme, Kısa Süreli Durdurma ve Uzun Süreli Durdurma Disiplin Cezalarının Silinmesi

7068 sayılı kanunun 7/5 maddesine göre uyarma veya kınama cezalarının uygulanmasından başlamak üzere 5 yıl, aylıktan kesme, kısa süreli durdurma ve uzun süreli durdurma disiplin cezalarının uygulanmasından başlamak üzere 10 yıl geçtikten sonra polis, bu cezaların özlük dosyasından silinmesini talep edebilir. Talep atamaya yetkili amire başvurulmak suretiyle gerçekleştirilir. Sürenin tamamlanması tek başına disiplin cezasının ortadan kaldırılmasını sağlamaz. Zira son cümleye göre ilgili polisin bu süredeki davranışları, talebi haklı kılacak nitelikte görülmelidir.