Polislerin Disiplin Soruşturması Usulü ve Disiplin Cezasına İtiraz

Emniyet Genel Müdürlüğü teşkilatında çalışan her sınıftan memurların disiplin soruşturmalarının usul ve esaslarını düzenleyen 7068 sayılı Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanuna göre polislerin disiplin soruşturmalarının usulü, verilecek karar, zamanaşımı ve disiplin cezalarına itirazlar aynı kanunun 27-33 maddelerinde düzenlenmiştir. Meslekten çıkarma gibi ağır yaptırımlara bağlanan disiplinsizlik ile soruşturmalar hakkında usul ve yasaya uygun savunma yapmak oldukça önemlidir.

Soruşturma Sonucu Verilebilecek Kararlar

7068 sayılı kanunun 27’nci maddesi, yapılacak disiplin soruşturması sonucunda disiplin kurulu tarafından verilebilecek kararları belirlemiştir. Buna göre disiplin kurulu polis hakkında:

• Disiplin cezası verilmesine (Cezalar Polisler Hakkında Verilebilecek Disiplin Cezaları ve Cezanın Silinmesi konusunda incelenmiştir),
• Disiplin cezası verilmesine yer olmadığına,
• Karar verilmesine yer olmadığına,
• Kurulun yetkisizliğine

karar verebilir.

Maddenin ikinci fıkrasına göre eğer disiplin soruşturmasına konu fiilin, kurulun görev alanına giren başka bir disiplinsizliğe sebebiyet verdiği görülürse, buna uygun olan disiplin cezası verilir. Fıkradan anlaşılacağı üzere bir fiilin, soruşturmaya esas disiplinsizlikle ilgisi görülmese bile, başka bir disiplinsizliği oluşturduğu anlaşılırsa kurulun ceza tayin etmesi mümkündür.

Disiplin kurulu kararları mutlaka gerekçeli olmalıdır. Bu gerekçe, yüzeysel olamaz. İlgili polisin disiplinsizlik unsurlarını ve ceza miktarının belirlenmesinde dikkate alınan hususları gerekçede görebilmesi gerekir.

Disiplin Soruşturmasında Polisin Görevden Uzaklaştırılması

7068 sayılı kanunun 28/1 maddesine göre görevden uzaklaştırma 657 sayılı kanun hükümleri uygulanır. İlgili kanunun 137-145 maddeleri görevden uzaklaştırmayı düzenlemiş olup, görevden uzaklaştırma:

657 sayılı kanun madde 137:

Görevden uzaklaştırma, Devlet kamu hizmetlerinin gerektirdiği hallerde, görevi başında kalmasında sakınca görülecek Devlet memurları hakkında alınan ihtiyati bir tedbirdir.

Görevden uzaklaştırma tedbiri, soruşturmanın herhangi bir safhasında da alınabilir.

genel hükümlerine tabidir.

7068 sayılı kanunun 28/2’ye göre meslekten çıkarma cezası daha hafif bir cezaya indirilerek onaylananlar hakkında verilmiş görevden uzaklaştırma tedbiri derhal kaldırılır.

Soruşturmaya ve Ceza Vermeye Dair Zamanaşımı

Gerçekleştirilen bir fiil nedeniyle polisin disiplin soruşturmasının hangi sürelere tabi olduğu 7068 sayılı kanunun 29’uncu maddesinde belirlenmiştir. Zamanaşımı başlıklı bu maddeye göre:

• Zamanaşımı, disiplinsizliğe konu fiilin işlendiği anda değil, disiplin amirinin fiilin işlendiğini öğrendiği anda başlar. Ancak öğrenme süresiz değildir. Disiplin amirinin öğrenmesinden bağımsız olarak, eğer fiil gerçekleştikten sonra 2 yıl içinde disiplin cezası verilmemişse, ceza verme yetkisi zamanaşımına uğrar.
• Fiil eğer uyarma, kınama, aylıktan kesme veya kısa ve uzun süreli durdurma cezalarına ilişkinse, 1 ay disiplin soruşturması başlamalıdır. 1 ayda soruşturmaya başlanmazsa, artık polise disiplin cezası verilemez.
• Meslekten çıkarma ve devlet memurluğundan çıkarma cezalarına konu fiillerle ilgili soruşturmalar 6 ay içinde başlamalıdır. Aksi halde zamanaşımı gerçekleşir ve polise ceza verilemez.
• Zamanaşımı, tamamlanmış suçlarda suçun işlendiği, kesintisiz suçlarda kesintinin gerçekleştiği, zincirleme suçlarda ise son suçun işlendiği tarihten itibaren işlemeye başlar. Görüleceği üzere zamanaşımı, fiildeki son harekete bağlıdır.
• Fiilin hatalı vasıflandırılması veya düzeltilebilir bir şekil noksanlığı nedeniyle disiplin cezasının mahkeme tarafından iptali halinde, mahkeme kararının kesinleştiği tarihteki disiplin kurulu veya amiri, kararın tebliğinden itibaren altı ay içinde ceza verme yetki ve sorumluluğu kapsamında yeniden değerlendirme yapar.

Polis Hakkında Verilen Disiplin Cezasına İtiraz

Polis hakkında yapılan soruşturmadan bahsederken savunma hakkından bahsetmemek mümkün değildir. Zira Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının “Görev ve sorumlulukları, disiplin kovuşturulmasında güvence” başlıklı 129’uncu maddesine göre memurlara savunma hakkı tanınmadıkça haklarında disiplin cezası verilemez. 7068 sayılı Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanunun 31’inci maddesinde polisin savunma hakkı düzenlenmiştir. Buna göre disiplin amirleri veya disiplin kurulları tarafından hakkında soruşturma yürütülen polisin savunması alınmadan ceza verilemez. Ancak savunma için maddenin ikinci fıkrasında zaman sınırlaması getirilmiştir. Sınırlamaya göre polise savunmasını sunması için en az 7 gün süre verilmeli, süresinde savunma yapılmamışsa savunma hakkından feragat ettiği kabul edilmelidir. Dolayısıyla verilen süreye riayet etmek gereklidir.

Hakkında disiplin soruşturulması yapılan personelin soruşturma evrakını inceleme hakkı bulunmaktadır. Ayrıca meslekten çıkarma veya devlet memurluğundan çıkarma cezasının söz konusu olması halinde polisin, tanık dinletme, disiplin kurulunda sözlü veya yazılı olarak savunma yapma hakkı da bulunmaktadır. Polis bu savunmayı kendisi yapabileceği gibi bir vekil aracılığı ile de yapabilir.

Anayasanın 129’uncu maddesi göre disiplin kararları yargı denetimine tabidir. 7068 sayılı yasada da bu hakka ilişkin süreler ve usul belirlenmiştir. Yasanın 30’uncu maddesine göre:

Cezalara itiraz ve cezanın kesinleşmesi
MADDE 30- (1) Disiplin amirleri tarafından verilen disiplin cezalarına karşı, cezanın tebliğ edilmesinden itibaren on gün içinde itiraz edilebilir. İtiraz, bir üst disiplin amirine yazılı olarak yapılır. Ancak vali, Emniyet Genel Müdürü, Jandarma Genel Komutanı veya Sahil Güvenlik Komutanının doğrudan verdikleri disiplin cezalarına karşı Bakanlık Yüksek Disiplin Kuruluna itiraz edilir. İtiraz üzerine Kurulun verdiği karar kesindir. Kaymakamın doğrudan verdiği disiplin cezalarına karşı ise valiye itiraz edilir. Süresi içinde itiraz edilmeyen cezalar kesinleşir.
(2) İtiraz, yetkili merci tarafından otuz gün içinde karara bağlanır.
(3) İtiraz haklı görülürse itirazı inceleyen merci verilen cezayı hafifletebilir veya tamamen kaldırabilir. İtiraz haklı görülmez ise ret olunur. Karar itiraz edene tebliğ edilerek kesinleşir.
(4) İtiraz üzerine önceki cezadan daha ağır ceza verilemez.
(5) Bakan ile disiplin kurullarının verdiği disiplin cezalarına karşı ancak idari yargı yoluna başvurulabilir.

Disiplin Cezasının Yargı Denetimi

Yukarıda açıklandığı üzere polis hakkında verilen disiplin cezasına itiraz mümkündür. İtiraz haklı görülmezse reddedilir ve kararın tebliği ile kesinleşir. Disiplin cezasına itirazdan sonra iptal davası gündeme gelecektir. 7068 sayılı kanunun 32/1 maddesi uyarınca polis, hakkında kesinleşen disiplin cezasına karşı iptal davası açabilecektir. İptal davası açmada süre en kritik öneme sahip hususlardan biridir. Zira 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu madde 7’ye göre polisin, disiplin cezası ile ilgili iptal davasını 60 günlük süre içinde açması gereklidir. İptal davası açma süresi, kesinleşen cezanın personele tebliğinden itibaren başlayacaktır.

Disiplin Cezasının Yerine Getirilmesi

7068 sayılı kanunun 33’üncü maddesi, disiplin cezasının yerine getirilme zamanını düzenlemektedir. Maddeye göre disiplin cezası, kararın kesinleşmesi ile yerine getirilir. Aylıktan kesme cezası, kesinleşmeyi takip eden aybaşında uygulanır. Aynı madde ayrıca bildirim yükümlülüğü de getirmektedir. Buna göre polis hakkında disiplin cezası verilmesi halinde bu ceza üst disiplin amirine, meslekten çıkarma ya da devlet memurluğundan çıkarma cezası verilmesi halinde ise ceza Devlet Personel Başkanlığına bildirilecektir.