TCK madde 88 – Kasten Yaralamanın İhmali Davranışla İşlenmesi Suçu ve Cezası

Türk Ceza Kanunu madde 88 ile düzenlenen kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi suçu failin, kanun veya sözleşmeden ya da önceden gerçekleştirdiği davranışın başkasının yaralanmasına neden olacak tehlikeli bir durum oluşturmasından kaynaklı olarak kendisine yüklenen bir icrai davranışı kasten gerçekleştirmemesi neticesinde mağdurun yaralanmasıdır.

TCK 88 ilk cümle kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi halinde, TCK madde 86 – Kasten Yaralama Suçu ve Cezası konusunda incelenen kasten yaralamaya uygulanacak cezada gerçekleştirilebilecek indirimi belirlemektedir. Aynı maddenin son cümlesi ise “Bu hükmün uygulanmasında kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesine ilişkin koşullar göz önünde bulundurulur.” şeklindedir. Dolayısıyla, kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi suçunun unsurlarını görebilmek için TCK madde 83 – Kasten Öldürmenin İhmali Davranışla İşlenmesi Suçu incelenmelidir.

İhmal, belli bir icrai davranışı gerçekleştirmesi hususunda yükümlü olan kişinin, bu yükümlülüğünü yerine getirmemesidir. Her yükümlülüğü ceza kanunu kapsamında ihmal olarak değerlendirmek mümkün değildir. Örneğin toplumu oluşturan insanların ahlaki ödevleri ve yükümlülükleri vardır. Ancak sadece ahlak kuralları kapsamında değerlendirilebilecek bir yükümlülüğü yerine getirmeyen kişi için kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi suçundan söz edilemeyecektir. Bununla birlikte failin hareketsizliği de tek başına suçun oluşması için yeterli değildir. Zira maddede atıf yapılan TCK madde 83’e göre “kişinin yükümlü olduğu belli bir icrai davranışı gerçekleştirmemesi” suçun unsurudur.

İhmali suçları iki kategoride incelemek mümkündür:

1. Gerçek ihmali suçlar: İhmalin bu türünde kişinin kanunda tanımlanan icrai davranışı kasten yapmaması yeterli olup, neticenin gerçekleşmesi gerekmez. Mesela işlenmekte olan bir suçu yetkili makamlara bildirmeyen kişi TCK madde 278 uyarınca cezalandırılır. Burada fail, işlenmekte olan suçu bildirmemekle suçu bildirmeme suçunu işlemiş olmaktadır. Bu bildirmemenin neticesinde gerçekleşen olay suçun unsuru değildir. Gerçek ihmali suçlara şu örnekler verilebilir:
   • TCK’nın 98. maddesindeki “yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi”,
   • 175. maddesindeki “akıl hastası üzerindeki bakım ve gözetim yükümlülüğünün ihlali”,
   • 176. maddedeki “inşaat veya yıkım faaliyeti sırasında, insan hayatı veya beden bütünlüğü açısından gerekli olan tedbirlerin alınmaması”,
   • 177. maddesindeki “gözetimi altında bulunan hayvanın kontrol altına alınmasında ihmal gösterilmesi”,
   • 178. maddesindeki “herkesin gelip geçtiği yerlerde yapılmakta olan işlerden veya bırakılan eşyadan doğan tehlikeyi önlemek için gerekli işaret veya engellerin konulmaması”,
   • 257/2. maddesindeki “görevinin gereklerinin yapılmasında ihmal veya gecikme gösterilmesi”,
   • 278. maddesindeki “işlenmekte olan bir suçun yetkili makamlara bildirmemesi”,
   • 279. maddedeki “kamu adına soruşturma ve kovuşturmayı gerektiren bir suçun işlendiğini göreviyle bağlantılı olarak öğrenip de yetkili makamlara bildirimde bulunulmasının ihmal edilmesi veya bu hususta gecikme gösterilmesi”,
   • 280. maddesindeki “sağlık mesleği mensubunun görevini yaptığı sırada bir suçun işlendiği yönünde bir belirti ile karşılaşmasına rağmen, durumu yetkili makamlara bildirmemesi veya bu hususta gecikme göstermesi”,
   • 284. maddesindeki “hakkında tutuklama kararı verilmiş olan veya hükümlü bir kişinin bulunduğu yerin bildiği halde yetkili makamlara bildirilmemesi”
2. Gerçek olmayan veya görünüşte (ya da garantörsel) ihmali suçlar: Bu ihmal türünde ise netice de önemlidir. İcrai davranışta bulunma yükümlülüğü altındaki garantör, neticenin meydana gelmesini engellememektedir. Dikkat edilmesi gereken husus, bu tür ihmale konu suçta temel olan suçun icrai davranışla işlenmesidir. Konumuz olan kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi suçu, temelde icrai davranışla işlenebilen kasten yaralama suçu ile bağlantılıdır. Dolayısıyla TCK madde 88, gerçek olmayan veya görünüşte ihmali suç kategorisine girmektedir.

Kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi suçunun oluşabilmesi için yaralanma neticesinin oluşumuna sebebiyet veren yükümlülük ihmalinin icrai davranışa eşdeğer olması gerekir. TCK madde 88’de atıf yapılan madde 83, ihmali ve icrai davranışın eşdeğer kabul edilebilmesi için şu şartlardan en az birini aramaktadır:

• İhmali davranışından söz edilen failin icrai davranışta bulunması için yükümlülüğü olmalıdır. Bu yükümlülük kanundan ya da sözleşmeden kaynaklanabilir. Örneğin anne babanın ya da bakıcının çocuğu koruma yükümlülüğü bu kapsamdadır.
• İhmali davranışından söz edilen failin önceden gerçekleştirdiği davranış, başkasının yaralanmasına ilişkin tehlikeli bir durum oluşturabilir. Mesela sağlığa zararlı olduğu tespit edilen bir ilacın üretici tarafından toplatılması bir yükümlülüktür.

Failin eyleminin TCK 88 kapsamında değerlendirilebilmesi için failin yükümlü olduğu icrai davranışı hem objektif hem subjektif olarak gerçekleştirebilecek durumda olması gerekir. Örneğin TCK madde 176’ya göre inşaat veya yıkım faaliyeti sırasında, insan hayatı veya beden bütünlüğü açısından gerekli olan tedbirleri almayan kişi cezalandırılır. Madde 176, gerekli tedbirleri almaları konusunda ilgililere bir yükümlülük yüklemektedir. Bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi Türk Ceza Kanunu madde 176’ya göre suçtur. Yükümlülüğün yerine getirilmemesi neticesinde kasten yaralama suçunun oluştuğu olayda tedbir alması gereken kişinin sorumlu tutulabilmesi için, bu kişinin tedbiri almak için objektif ve subjektif açıdan yeterliliğe sahip olması gerekir. Bu kişinin, olay gerçekleştiğinde baygınlık geçirmiş olması halinde TCK madde 88 kapsamında sorumluluğundan söz edilemeyecektir. Ancak bu yeterlilik çok dar kapsamda değerlendirilmemelidir. Zira kişi kendisi bir eylemde bulunamayabilir ancak başkalarına haber verebilir. Ya da bir eylemi gerçekleştirecek yeterliliğe sahip olmayabilir ancak neticenin meydana gelmesini engelleyecek başka bir eylem olayda söz konusu olabilir.

Şüphesiz ihmali davranışla netice arasında nedensellik bağının bulunması gereklidir. Örneğin TCK madde 98 hastalığı nedeniyle kendini idare edemeyecek durumda olan kimseye hal ve koşulların elverdiği ölçüde yardım etmeyen ya da durumu derhal ilgili makamlara bildirmeyen kişinin cezalandırılacağını belirlemektedir. Yardım etme yükümlülüğü altında bulunan kişinin bu yardımı yapmamasından bağımsız olarak, yani ihmal ile netice arasında illiyet bağı bulunmadan, maddede tanımlanan hastanın yaralanması halinde TCK madde 88 gündeme gelmeyecektir.

Kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi suçu kasten işlenebilen bir suçtur. Fail doğrudan ya da olası kastla hareket edebilir.Failin hangi kast ile hareket ettiğini belirlemek her zaman kolay değildir. Örneğin Yargıtay 1. Ceza Dairesinin 2019/2477 Esas, 2020/258 Karar sayılı, 3.2.2020 tarihli kararına konu olayda fail, yaşı küçük mağduru yerleşim yerinden uzak bir ormanlık alana kış ayında bırakmıştır. Mağdur donmak üzere iken tesadüf eseri avcılar tarafından bulunmuş ve ölmekten kurtulmuştur. Ceza Dairesi sanığın ihmali davranışla kasten yaralama suçunu işlediği dayanağıyla, ihmali davranışla öldürmeye teşebbüs suçundan verilen cezayı bozmuştur. Karşı oyda ise sanığın mağduru öldürme kastıyla hareket ettiği, ihmal suretiyle kasten öldürmeye teşebbüsten cezalandırılmasının gerektiği belirtilmiştir.

TCK 21 – Kast değil de taksirle hareket eden fail için ise TCK madde 88 değil, taksirle yaralamaya ilişkin hüküm uygulanacaktır.

Kasten Yaralamanın İhmali Davranışla İşlenmesi Suçunun Cezası

TCK madde 88’in uygulanmasında önce kasten yaralamaya ilişkin ceza belirlenmelidir. Mahkeme bu cezayı, kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi nedeniyle, üçte ikisine kadar indirebilir.

TCK madde 82

Kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi

Madde 88-(1) Kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte ikisine kadar indirilebilir. Bu hükmün uygulanmasında kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesine ilişkin koşullar göz önünde bulundurulur.