Evlenmenin Şartları, Evlenme Engelleri, İddet Müddeti ve Batıl Olan Evlenmeler

Kimler Evlenebilir?

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu İkinci Ayırım’da, Evlenme Ehliyeti ve Engelleri düzenlenmiştir. Bu kapsamda kimlerin evlenebileceği hakkında temel bilgileri aşağıda bulabilirsiniz.

Evlilik müessesesinin önemi nedeniyle yasa, evlenenlerde bir takım şartların, niteliklerin bulunmasını emretmiştir. Evlenme ehliyetine sahip olabilmek için şu niteliklere sahip olmak gerekir:

• 18 yaşını doldurmuş erkek veya kadın için irade beyanları yeterlidir. 18 yaşını doldurmuş kişilerin anne, baba ya da vasilerinden izin almaları gerekmez.
• Kişi 17 yaşını doldurmuş ise evlenebilmesi için kendi iradesi yeterli olmayacaktır. Bu durumda kişinin evlenebilmesi için, yasal temsilcisinin izni de gereklidir. Eğer haklı bir sebep olmadığı halde yasal temsilcisi kişinin evlenmesine izin vermiyorsa, hakim yasal temsilciyi dinler ve küçük veya kısıtlının evlenmesine izin verebilir.
• Olağanüstü durumlarda 16 yaşını doldurmuş kişinin evlenmesine hakim izin verebilir.
• Ayırt etme gücüne sahip olmayanlar evlenemezler.
• Akıl hastalarının evlenebilmeleri için resmi sağlık kuruluyla evlenmelerinde sakınca bulunmadığına yönelik rapor gereklidir.
• Evlenme karşı cinsler arasında mümkündür.

Anne babası evlenmesine izin vermeyen küçük ya da kısıtlı evlenebilir mi?

Kural olarak küçük ya da kısıtlının evlenebilmesi için yasal temsilcisinin iznine ihtiyacı vardır. Ancak yasal temsilci haklı bir sebep olmaksızın kişinin evlenmesine izin vermiyorsa hakim, önce yasal temsilciyi dinler ve halin şartlarına göre kişinin evlenmesine izin verebilir.

Akıl hastaları nasıl evlenebilir?

Akıl hastasının evlenebilmesi için resmi sağlık kurulundan, evlenmesinde sakınca bulunmadığına dair rapor alması gerekir.

Evlenme Engelleri: Kimler Evlenemezler?

Evlenmenin hem kişi hem de toplum açısından büyük önem arzetmesi nedeniyle yasa, bazı kişilerin ya da bazı kişilerin kendi aralarında evlenmelerine izin vermemektedir. Bu kısıtlamalar şu şekildedir:

• Yaşa ilişkin kısıtlamalar: “Kimler evlenebilir?” bölümünde yer alan yaş kriterlerine uymayanlar evlenemezler,
• Temyiz kudretine, yani ayırt etme gücüne sahip olmayanlar, evlenemezler,
• Yasanın belirttiği sınırlar dahilinde, yasal temsilcilerinin izni ya da halin şartlarına göre hakim kararı olmadan, küçükler ve kısıtlılar evlenemezler,
• Hısımlık: a) Üstsoy ile altsoy arasında; kardeşler arasında; amca, dayı, hala ve teyze ile yeğenleri arasında, b) Kayın hısımlığı meydana getirmiş olan evlilik sona ermiş olsa bile, eşlerden biri ile diğerinin üstsoyu veya altsoyu arasında, c) Evlât edinen ile evlâtlığın veya bunlardan biri ile diğerinin altsoyu ve eşi arasında evlilik engeli mevcuttur,
• Kişi, önceki evliliğinin sona erdiğini ispatlamadan evlenemez,
• Eşi hakkında gaiplik kararı verilen kişinin başkasıyla evlenebilmesi için mahkemenin, var olan evliliğin fesh edildiğine yönelik karar vermesi gerekir,
• Kadınlar için bekleme süresi: Evlilik sona ermişse kadın, evliliğin sona ermesinden başlayarak üçyüz gün geçmedikçe evlenemez. Doğumla bu süre sona erer. Kadının önceki evliliğinden hamile olmadığının anlaşılması veya evliliği sona eren eşlerin yeniden birbiriyle evlenmek istemeleri hâllerinde mahkeme bu süreyi kaldırır,
• Akıl hastalarının evlenebilmeleri için, evlenmelerinde sakınca olmadığına dair sağlık kurulu raporuna ihtiyaçlarına vardır.
• Evlenmeye engel hastalığının bulunmadığını, resmi sağlık raporu ile belgelendirmeyenler evlenemezler.

Hangi hastalıklar evlenme engelidir?

1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ‘nun md. 123 ve md. 124’te, bu hastalıklar sayılıdır. İlgili yasa md. 122 uyarınca evlenecek kişiler, tıbbi muayene yaptırmalıdır. Frengi, belsoğukluğu, yumuşak şankr, cüzzam veya akıl hastalığı bulunanların evlenmesi yasaktır. Sayılı hastalıklardan bir hastalığın tedavisi yapılıp, sirayet tehlikesinin ve hastalığın geçtiğine yönelik tabip raporu alındığı takdirde, evlenme engeli ortadan kalkacaktır.

Verem hastalığı ile ilgili olaraksa md. 124 hüküm koymuştur. Verem hastalığı halinde nikah 6 ay ertelenir. Bu 6 ay sonrasında iyileşme görülmezse 6 ay daha süre uzatılır. Bu son sürenin ardından taraflara, hastalığın önemi ve tehlikesi belirtilir.

İddet Müddeti: Evlenmede Kadın İçin Bekleme Süresi

Türk Medeni Kanunu’nca evlenme engelleri kapsamında düzenlenen “kadın için bekleme süresi“, kadınların evlenmeleri hususunda özel bir düzenlemedir. Hükme göre evlilik her ne suretle sona ermiş olursa olsun, önceki evliliğinin sona ermesinden itibaren belirli bir süre içerisinde kadının evlenmesi yasaklanmıştır. Bu süre kanunda, evliliğin sona ermesinden itibaren başlamak üzere 300 gün olarak belirlenmiştir. Nesep karışıklıklarının önlenmesi amacıyla konulmuş bu hükme göre kadın bazı durumlarda bu sürenin tamamlanmasını beklemek zorunda değildir. Bu durumlar;

• Doğumun gerçekleşmesi: Bu süre içerisinde kadın doğum yaparsa, süre sona erer.
• Kadının gebe olmadığının anlaşılması halinde süre sona erer.
• Önceki evlilikteki eşlerin yeniden birbirleriyle evlenmek istemeleri halinde mahkeme bu süreyi kaldırır.

Bekleme süresinin başlangıç tarihi, mahkeme kararının kesinleştiği tarihtir.

Kadın, bekleme süresini(iddet müddetini) beklemek zorunda mıdır?

Yasa kadının, bekleme süresinde evlenmesini yasaklamıştır. Ancak kadın, bekleme süresinin kaldırılması için Aile Mahkemesi’nde dava açabilir. Bu halde; alınacak sağlık raporu ile hamile olunmadığı belirlendiği takdirde mahkeme, bekleme süresinin kaldırılmasına karar verecektir.

Evlenme Başvurusunun Reddi ve Redde İtiraz

Evlenme başvurusu, birbiriyle evlenecek kadın ve erkeğin birlikte, içlerinden birinin oturduğu yer evlendirme memurluğuna yapılır.  Başvuru sözlü ya da yazılı olarak yapılabilir.  Evlenme başvurusu yapanlar ayrı ayrı olarak şu belgeleri sunmak zorundadırlar:

• İki örnek olarak düzenlenen evlenme beyannamesi,
• Nüfus cüzdanı ve nüfus kayıt örneği,
• Önceki evliliği sona ermişse, evlenmenin sona erdiğine ilişkin belgeyi,
• Başvuru yapan küçük ya d akısıtlı ise yasal temsilcisinin imzası onaylanmış yazılı izin belgesini,
• Evlenmeye engel hastalığının bulunmadığına dair sağlık raporu,
• 4 adet vesikalık fotoğraf,

Hazırlanan dosyanın incelenmesi sonucunda başvuru yapanların birbirleriyle evlenmelerine engel bir durum olmadığı tespit edilince, beyannamenin izin belgesi onaylanarak başvuru yapanlara verilir. Bu belge ile artık başvuru yapanlar, evlendirmeye yetkili makam huzurunda 6 ay içerisinde evlenebilirler.

Eğer evlendirme memuru, evlenme başvurusunda ve belgelerde eksik görürse, eksikleri tamamlatır ya da tamamlar. Ancak başvuru usulüne göre yapılmamışsa ya da başvuru yapanların evlenmelerinde ya da birbirleriyle evlenmeleriyle yasal engel olduğu anlaşılırsa, evlenme başvurusu reddolunacaktır. Bu durum derhal başvuru yapanlara yazılı olarak bildirilir.

Evlenme başvurusunun reddedilmesi halinde başvuru yapanlar öncelikle, ret gerekçesinin dayanaksız olduğunu belgelerle ispatlama yoluna gidebilirler. Evlenme engeli olarak gösterilen neden nüfus kütüklerindeki bir işlem eksikliği ise, bu eksikliğin tamamlanması gereklidir.

Evlendirme memurunun ret kararına karşı, başvuru yapanlardan her biri mahkemeye başvurarak itiraz edebilir. Bu itiraz, evrak üzerinde incelenip sonuca bağlanır. Ancak eğer ret kararında mutlak butlan sebeplerinden birisi gösterilmişse, bu durumda basit yargılama usulüyle ve Cumhuriyet Savcısı’nın hazır bulunmasıyla yargılama yapılacaktır.

Evlenmeye İtiraz

Evlenme için başvuruda bulunmuş kişilerin evlenmeye ehil olmamaları ya da evlenmelerine engel bir neden olması halinde ilgili kişi, yazılı olarak evlenmeye itiraz edebilir. İtirazın en geç evlenme gününden önceki günün mesai saati bitimine kadar yapılması şarttır. Bu zamandan sonra yapılan itirazlar geçerli olmayacaktır. Filmlerde izlediğimiz şekilde, evlenme töreni anında bir kişinin çıkıp “Bunlar evlenemezler” şeklinde itiraz etmesi geçerli değildir.

Evlenmeye itiraz dilekçesinde eğer, evlenme engelleri dışında bir sebep belirtiliyorsa, itiraz eden dilekçesinde; açık kimliğine, adresine yer verip, dilekçeyi imzalamalıdır. Şüphesiz ki bu düzenleme, kötü niyetli itirazları önlemeye yöneliktir. Eğer itiraz, evlenme engellerinden birisine dayandırılarak yapılıyorsa, itiraza dayanak olan belgelerin dilekçeye eklenmesi ya da bu yapılamıyorsa, inandırıcı bilgilere dilekçede yer vermek gereklidir.

Evlendirme memuruna düşen bir yükümlülük de, usulüne uygun yapılmış itirazı, evlenme başvurusu yapan taraflara 24 saat içerisinde duyurmasıdır. Taraflar bu bilgilendirmeden itibaren 10 gün içerisinde, itiraz dileçesinde beyan edilen durumun aksini gösterir bilgi ve belgeyi evlendirme memuruna sunarlar. Evlendirme memuru, ilgili makamlarla yazışmak suretiyle gerekli bilgi ve belgeyi de toplayacaktır. Bu araştırma sürecinin ardından evlendirme memuru dosyayı tekrar inceler ve netice olarak:

1. Evlenmeye yapılan itiraz yerinde görülürse, taraflara ve itiraz edene derhal bilgi verilerek, evlenme yapmanın reddedildiği bildirilir.
2. İtirazda ileri sürülen hususlar gerçek değilse ya da gerçek olmakla birlikte, konu engelin daha sonraki bir hukuki işlem ile ortadan kalktığının tespiti halinde, evlenme memuru itirazı reddederek taraflara ve itiraz edene kararı bildirir ve evlenme işlemi yürütülmeye devam edilir.

Eğer itiraz eden, itirazının reddilmesinden itibaren 10 gün içerisinde mahkemeden evlenmenin men’i davası açıldığına ve evlenmenin durdurulduğuna dair bir karar getirirse, evlenme işlemleri mahkeme sonuna kadar durdurulur.

Cumhuriyet Savcılığı’nın Evlenmeye İtiraz Yetkisi

Evlenmeye itirazda ilgilinin itirazını, en geç evlenme gününden önceki günün mesai saati bitimine kadar yapması gerektiğini belirtmiştir. Cumhuriyet Savcıları ise, mutlak butlan sebeplerinden birinin varlığı halinde, bu nedene dayanarak evlenme akdi yapılıncaya kadar evlenmeye itiraz edebilirler. Cumhuriyet Savcılığı’na yapılan ihbar ciddi bulunursa, evlendirme memurluğuna bildirilir. Yukarıda belirtilen usul ve esaslara göre evlendirme memuru itirazı inceler. İtirazın yerinde bulunması halinde önceki açıklamalarımıza göre işlem yapılır. İtiraz  yerinde görülmezse, Cumhuriyet Savcılığı’na bilgi verilir ve evlenme işlemi yürütülür. Cumhuriyet Savcılığı eğer 10 gün içerisinde evlenmenin men’i davasının açıldığını bildirmezse, evlenme akdi yapılır ve sonuç gerekçeli olarak Cumhuriyet Savcılığı’na bildirilir.

Evlenme Töreni Nerelerde Yapılabilir?

Esas olarak evlenme törenleri, ilgili makamlarca evlenme törenleri için tahsis edilmiş olan resmi yerlerde yapılır. Ancak bu, mutlak bir kural değildir. Tarafların isteğinin olması halinde evlenme töreni, ikametgahlarda(evlerde), özel bina ve salonlarda(düğün salonları gibi), eğer taraflar ya da taraflardan birisi tutuklu veya hükümlü ise Cumhuriyet Savcısılığı’ndan izin alınmak suretiyle ceza veya tutukevinde, baştabibin veya hastane müdürünün izin vermesi halinde hastanelerde de evlenme töreni yapılabilir.

Görüldüğü üzere yasa, evlenme törenin yapılabileceği yerleri oldukça geniş tutmuştur. Kısıtlama olaraksa yasa, evlenmenin mahiyeti ile bağdaşmayan veya tarafların serbestçe iradelerini açıklamalarına imkan vermeyen yerlerde evlenme törenini yapılamayacağını belirtip, özel olarak da mabetlerde resmi evlenme töreni yapılamayacağına hükmetmiştir. Böyle bir durumun varlığını tespit eden evlendirme memuru, evlenmeye erteler.

Kimler Evlenmeye Tanık Olabilirler?

Şekle bağlı bir akit olan evlenme, evlendirme memurunun ve ayırt etme gücüne sahip ergin iki tanığın önünde açık olarak yapılır. Evlenme törenlerinde kimlerin şahit olabileceği konusu Evlendirme Yönetmeliği md. 28’de düzenlenmiştir.  Düzenlemede;

“Şahit olabilmek için ergin ve mümeyyiz olmak ve tanıklık ettiği kişiyi tanımak şarttır.

Görüşleri itibarıyla mümeyyiz olmadıkları ve evlenecek tarafı tanımadığı anlaşılanlar şahitlik
yapamazlar. Şahit, evlenme isteğine ait iradelerin açıklanmasına dair bildirimlerin serbestçe yapıldığına, tanıklık
ettiği kişinin kimliğinin doğruluğuna ve akdin yapıldığına şahittir.”

şeklindedir.

Görüldüğü üzere yasa tanığın, evlenecek kişiyi tanıması gerektiğini belirtmektedir. Bunun gerekçesini, yönetmelik maddesinin devamında görmek mümkündür. Madde, şahitin neye şahitlik edeceğini açıklarken, “…tanıklık ettiği kişinin kimliğinin doğruluğuna…”, da demektedir. Dolayısıyla evlenecek tarafı tanımayan kişinin, belirtilen bu konuda tanıklık etmesi doğru olmayacaktır.

Şahitsiz Evlenilir mi?

Evlenmenin hangi anda gerçekleştiğini belirlemek, başlıktaki sorunun da cevabını vermektedir. Evlenme töreninde evlendirme memuru, evleneceklerden her birine birbiriyle evlenmek isteyip istemediklerini sorar. Türk Medeni Kanunu md. 142’ye göre evlenme, tarafların olumlu sözlü cevaplarını verdikleri anda oluşur. Maddeden anlaşılması gereken; evlenmenin, evleneceklerin evlendirme memurunun sorusuna olumlu sözlü cevaplarını verdikleri anda artık gerçekleşmiş olduğudur. Tanıkların olması, onların beyanları, deftere imza atılması, vb evlenme anını değiştirmemektedir. Örneğin; sözlü beyanların ardından, taraflardan birisi ölürse ne olacaktır? Olumlu sözlü beyanların açıklanması ile evlenme gerçekleşmiş ve evliliğin hukuki sonuçları doğmuş olacaktır. Bu durumun, tanıklar için de geçerli olması nedeniyle, şahitsiz evlenme kanunen geçerlidir.

Evlenme Esnasında Mal Rejimi Seçimi

Evlenmeden önce ya da sonra evlenecek olanlar ya da evli olanlar mal rejimi sözleşmesi yapabilirler. Usul ve esasına daha sonra ayrıntılı olarak değineceğimiz mal rejimi seçiminin, evlenme başvurusu esnasında yapılması mümkündür. Evlendirme Yönetmeliği’nce bu kapsamda belirlenmiş kurallar şu şekildedir:

• Taraflar evlenme başvurusu sırasında, hangi mal rejimini seçtiklerini yazılı olarak bildirebilirler.
• Tarafların ehliyet niteliklerine göre, gerektiğinde yasal temsilcileri tarafından da mal rejimini sözleşmesinin imzalanması zorunludur.
• Evlendirme memuru, taraflara hangi mal rejimini seçmek istediklerini sormak zorunda değildir.
• Mal rejimi seçiminin bildirilmemiş olması evlendirme işleminin yapılmasına engel olmaz.
• Evlendirme memurları evlenecek olan kişilerin yasal mal rejimi yerine seçimlik rejimlerden birini seçmiş olmaları halinde bu yöndeki seçimlerini kabul edebilirler.
• Evlendirme memurları, evlenecek kişilerin yasal mal rejimi ile ilgili yasadaki düzenlemelerden ya da seçimlik rejimlerden birini seçmelerine rağmen, seçimlik rejimde yasadaki düzenlemelerden farklı anlaşmaları kabul edemez. Evlenecek olan kişiler bu konularda ancak notere gidebilirler.
• Evlenecek kişilerin evlendirme memurluğuna seçimlik mal rejimine ilişkin belge ibraz etmeleri veya evlendirme memurluğunda bu amaçla belge düzenlenmesi halinde, belgeyi düzenleyen veya onaylayan makamın adı ile tarih ve sayı bilgileri evlenme kütüğündeki ilgili alana yazılır. Söz konusu belgeler ilgililerin evlenme dosyasında muhafaza edilir.

Batıl Olan Evlenmeler

Bazı evlenmeler, yasanın aradığı şekil unsurlarına sahip olarak meydana gelmiş olduğu halde sonradan ortadan kaldırılabilme ihtimaline sahiptirler. Türk Medeni Kanunu, batıl olan evlenmelerle ilgili olarak Mutlak Butlan ve Nisbi Butlan olmak üzere iki tür ayrıma gitmiştir. İleriki yazılarımızda bu konulara değineceğiz. Butlan kararının özellikleri:

• Batıl bir evlilik ancak  hâkimin  kararıyla sona erer,
• Mutlak butlan hâlinde bile evlenme, hâkimin kararına kadar geçerli bir evliliğin bütün sonuçlarını doğurur.

Dikkat edilmesi gereken husus; mutlak butlanla batıl olduğu yönünde karar verilmiş olsa dahi, hakimin bu kararına kadar evliliğin, geçerli bir evliliğin bütün sonuçlarına sahip olmasıdır. Kısacası evlilik, kurulduğu günden itibaren değil, iptal kararının kesinleştiği günden itibaren ortadan kalkar.

Butlan kararının bazı sonuçları mevcuttur. Bunlar:

• Mahkemece butlanına karar verilen bir evlilik içerisinde doğan çocuklar, anne ve babalarının iyiniyetli olup olmamalarına bakılmaksızın, evlilik içinde doğmuş sayılırlar. İptal sonrasında çocuklar ile ana-baba arasındaki ilişkilerin nasıl düzenleneceği konusunda ise, boşanmaya ilişkin hükümlere göre karar verilir.
• Evlenirken iyiniyetli olan eş, bu evlenme ile kazanmış olduğu kişisel durumunu korur. Eşler arasındaki mal rejiminin tasfiyesi, tazminat, nafaka ve soyadı konularında, boşanmaya dair hükümlere göre karar verilecektir.

Evlenmenin butlanını dava etme hakkı kural olarak mirasçılara geçmez. Ancak, açılmış bir dava olması halinde mirasçılar bu davayı sürdürebilirler. Dava sonucunda  evlenme sırasında iyiniyetli olmadığı anlaşılan sağ kalan eş, yasal mirasçı olamayacağı gibi, daha önce yapılmış olan ölüme bağlı tasarruflarla  kendisine sağlanan hakları da kaybeder.

Evlenmenin butlanı davasında yetkili mahkeme ve yargılama usulü konularında, boşanmaya ilişkin hükümler geçerlidir.

Mutlak Butlanla Batıl Olan Evlenmeler

Türk Medeni Kanunu, aşağıda listelenmiş hallerde evlenmelerin mutlak butlanla batıl olduklarına hükmetmiştir:

1. Eşlerden birinin evlenme sırasında evli bulunması,
2. Eşlerden birinin evlenme sırasında sürekli bir sebeple ayırt etme gücünden yoksun bulunması,
3. Eşlerden birinde evlenmeye engel olacak derecede akıl hastalığı bulunması,
4. Eşler arasında evlenmeye engel olacak derecede hısımlığın bulunması.

Evlenme Engelleri: Kimler Evlenemezler? ve Kimler Evlenebilir? konularda değindiğimiz evlenme engellerinin, mutlak butlan sebepleri olarak listelendiği görülmektedir.

Bir evlenmenin mutlak butlanla sakat olduğunu kim ileri sürebilir?

Mutlak butlan davasını Cumhuriyet Savcısı re’sen açabileceği gibi, ilgili olan herkes tarafından da bu dava açılabilir. Ayrık durum olarak bazı hallerde, bu davayı açabilecek olanlar sınırlandırılmıştır. Bu haller:

• Sona ermiş bir evliliğin mutlak butlanı Cumhuriyet savcısı tarafından re’sen dava edilemez; fakat her ilgili, mutlak butlanın karar altına alınmasını isteyebilir.
• Ayırt etme gücünün sonradan kazanılması veya akıl hastalığının iyileşmiş olması durumlarında mutlak butlan davasını yalnız ayırt etme gücünü  sonradan kazanan veya akıl hastalığı iyileşen eş açabilir.
• Evliyken yeniden evlenen bir kimsenin önceki evliliği mutlak butlan kararı verilmeden önce sona ermişse ve ikinci evlenmede diğer eş iyiniyetli ise, bu evlenmenin butlanına karar verilemez.

Nisbi Butlanla Batıl Olan Evlenmeler

Nisbi butlan nedeniyle evlenmenin iptali davası açabilmek için gerekli sebepleri kanun sıralamıştır. Bunlar:

• Ayırt etme gücünden geçici yoksunluk,
• Yanılma,
• Aldatma,
• Korkutma,
• Yasal temsilcinin izni bulunmadan evlenme

Nisbi butlan nedeniyle evlenmenin iptali davası açabilecek olanlar, eşler ve yasal temsilcidir. Eşlerin dayanabileceği nedenler:

• Evlenme sırasında geçici olarak ayırt etme gücüne sahip olmadığını belirten eş, evlenmenin iptalini dava edebilir. Şüphesiz ki evlenme kararının açıklanması esnasında, kişinin ayırt etme gücüne sahip olması zorunludur. Bunun var olmadığına dayanan eş, evliliğin iptalini dava edebilecektir. Diğer eş ise, bu dayanağı kullanmayacaktır.
• Evlenmeyi düşünmediği ya da hiç istemediği bir kişiyle yanılarak evlenmeye razı olan ya da eşinde bulunmaması onunla birlikte yaşamayı kendisi için çekilmez bir duruma sokacak derecede önemli bir nitelikte yanılarak evlenen kişi, yanılma nedeniyle, evlenmenin iptali talebiyle dava açabilecektir.
• Eşinin namus ve onuru hakkında doğrudan doğruya onun tarafından veya onun bilgisi altında bir başkası tarafından aldatılarak evlenmeye razı olan eş yine evlenmenin iptalini talep edebilecektir. Bununla birlikte, kişi kendisinin veya altsoyunun sağlığı için ağır tehlike oluşturan bir hastalık kendisinden gizlenmişse, yine aldatma nedenine dayanabilecektir.
• Kendisinin veya yakınlarından birinin hayatı, sağlığı veya namus ve onuruna yönelik pek yakın ve ağır bir tehlike ile korkutularak evlenmeye razı edilmiş eş, evlenmenin iptalini dava edebilir.

Nisbi butlanla evlenmenin iptali davasını açma hakkı, iptal sebebinin öğrenildiği veya korkunun etkisinin ortadan kalktığı tarihten başlayarak altı ay ve her hâlde evlenmenin üzerinden beş yıl geçmekle düşer. Bu süre, hak düşürücü bir süredir.

Eşlerden ayrı olarak yasal temsilcinin de nisbi butlan nedeniyle evlenmenin iptali davasını açabileceği durum mevcuttur. Eğer küçük veya kısıtlı, yasal temsilcisinin iznini olmadan evlenirse, yasal temcilsi evlenmenin iptalini dava edebilir. Ancak, eğer bu küçük ya da kısıtlı, 18 yaşını doldurmak suretiyle ergin olursa, kısıtlı olmaktan çıkarsa veya kadın olan eş gebe kalırsa, artık yasal temsilcinin dava açma hakkı bulunmamakla birlikte, açılmış olan dava mevcutsa, bu davada da evlenmenin iptaline karar verilemez.

Butlanı Gerektirmeyen Sebepler

Bazı sebeplere dayanarak ise butlan talebinde bulunulamaz. Bu sebepler:

• Kadının bekleme süresi bitmeden evlenmesi, evlenmenin butlanını gerektirmez. Önceki evliliği sona eren eşin, iddet müddeti olan 300 günü beklemesi ve sonra yeni bir evlilik yapması gereklidir. Bu hükme uyulmadan evlenme gerçekleşmiş olsa bile bu hal  evlenmenin butlanını gerekmez.
• Evlendirmeye yetkili memur önünde yapılmış olan bir evliliğin kanunun diğer şekil kurallarına uyulmaması sebebiyle butlanına karar verilemez. Evlenmenin usulü kanun ve yönetmelikçe belirlenmiştir. Türk Medeni Kanunu, yetkili memur önünde yapılmış olması şartıyla, diğer şekil şartlarına uyulmaması sebebiyle evlenmenin butlanına karar verilemeyeceğine hükmetmiştir.

Bu sebeplere dayanılarak evlenmenin iptali dava edilemeyecektir.

Evlenme Hangi Anda Gerçekleşir?

Türk Medeni Kanunu madde 142, evlenme törenin ne suretle yapılacağını ve evlenmenin hangi anda gerçekleştiğini belirlemektedir. Madde metni şu şekildedir:

2. Törenin şekli

MADDE 142.- Evlendirme memuru, evleneceklerden her birine birbiriyle evlenmek isteyip istemediklerini sorar. Evlenme, tarafların olumlu sözlü cevaplarını verdikleri anda oluşur. Memur, evlenmenin tarafların karşılıklı rızası ile kanuna uygun olarak yapılmış olduğunu açıklar.

Madde metninden de anlaşılacağı üzere evlenmenin gerçekleşmesi için, evlendirme memurunun, evlenecek kişilerden her birine, diğer tarafla evlenmeyi isteyip istemediğini sorması ve olumlu cevaplar alınması gereklidir. Olumlu cevapların verildiği anda evlenme artık gerçekleşmiştir.

Şahitlere sorulmadan evlenme gerçekleşmiş sayılır mı?

Evet. Başvuru yapan tarafların olumlu cevapları evlenmenin gerçekleşmesi için yeterlidir.

Evlenme kütüğüne imzalar atılmadan evlenme gerçekleşmiş sayılır mı?

Evet. Belirtildiği üzere, tarafların olumlu yanıtları ile evlenme gerçekleşmiş olacaktır.

Ayrı zamanlarda olumlu cevaplar verilirse ne olur?

Başvuru yapanlar iradelerini birlikte ve aynı zamanda açıklamalılardır. Aksi halde evlenme yok hükmünde sayılacaktır.

Evlenme anı, özellikle miras hukuku alanında önem arz eder. Tarafların olumlu yanıtlarından sonra, şahitlere sorulmadan ya da evlenme kütüğüne imzalar atılmadan taraflardan birinin ölümü halinde, evlenmenin gerçekleşmiş olması nedeniyle sağ kalan, ölenin mirasçısı durumunda olacaktır.