TCK madde 43 – Zincirleme Suç

Zincirleme Suç Nedir?

Arkaya arkaya işlenen suç anlamına geldiği düşünülse de zincirleme suçun bununla alakası yoktur. Türk Ceza Kanunu madde 43’e göre zincirleme suç, bütüne bakıldığında tek bir suçu işleme kastıyla hareket eden failin değişik zamanlarda aynı kişiye karşı yasada belirtilen aynı suçu birden fazla kez işlemesi halidir. Farklı zamanlarda gerçekleştirilen eylemlerin, suçun temel ya da nitelikli hallerini oluşturması halinde ise işlenen bu suçların aynı suç olduğu belirlenmiştir. Zincirleme suçun varlığı halinde ceza kanunu ayrı suçlardan söz etmeyerek, tüm eylemler için tek bir suçun gerçekleştiğini kabul etmekte ve tek bir cezanın verilmesine hükmetmektedir. Ancak adil olmak amacıyla ceza miktarı artırılmaktadır.

Dünyada olduğu gibi ülkemizde de yasa koyucu mümkün olduğunca cezalandırmamayı hedeflemekte, buna yönelik hiçbir fırsatı kaçırmamaktadır. TCK ceza teorisi olarak karma teoriyi benimser görünse de özellikle cezanın infazına ilişkin düzenlemeler ile faydacılığı ölçüsüz şekilde öne çıkarmakta ve adalet düşüncesinin gerçekleşmesini geri plana atmaktadır. Zincirleme suça konu fiilde yasa koyucu işi infaza ilişkin düzenlemelere bırakmayarak doğrudan ceza miktarını azaltma yolunu tercih etmiştir.

Zincirleme suç düzenlemesi ile yasa koyucunun, failin çok ağır cezalarla karşılaşmasının önüne geçmeye çalıştığını söylemek mümkündür. Örneğin, zincirleme suç düzenlemesi olmasa, kavga sırasında karşıdakine defalarca hakaret eden kişiye her bir hakaret için ceza vermek gerekecekti. Sonuçta da alt sınırı 3 ay olan bir suç için kişiye 2-3 yıl hapis cezası verilmek zorunda bile kalınabilecektir. Bazı suçlar için oldukça faydalı olan zincirleme suç düzenlemesi cinsel istismar gibi suçlarda ceza miktarının doğru kabul edilemeyecek düzeyde azalmasına sebep olabilmektedir.

Yapılması gereken TCK 43/3’deki suçların sayısının artırılması ve fayda ile adalet arasındaki dengenin sağlanmasıdır.

Zincirleme Suçun Şartları

Zincirleme suçun unsurları TCK 43/1’de belirlenmektedir. Buna göre zincirleme yani müteselsil suçun şartları şu şekildedir:

• Zincirleme suç kasten işlenen suçlarda söz konusu olabilir. Taksirle işlenen suçlarda müteselsil suçtan söz edilemez.
• Failde tek bir suçun işlenmesine yönelik karar bulunmalıdır. Failin fiillerinin hepsi aslında tek bir fiil olarak kabul edilebilmelidir. Birinceden sonraki fiillerde suç işleme kararı yenilenmemelidir. Yukarıdaki örnekte olduğu gibi kavga sırasından birden fazla kez gerçekleştirilen hakaret fiilleri, aslında tek fiilin parçalarıdır. Ancak kavgadan yarım saat sonra, önceki sebebin dışındaki bir gerekçe ile yeniden hakaret edilmesi halinde zincirleme suçtan söz edilemez. Zira failin kastı burada yenilenmiş, suçun işlenme nedeni dahi değişmiştir. Hakime düşen, bu suçlar arasında subjektif bağ bulunup bulunmadığını araştırmaktır. Eğer bağ varsa zincirleme suç söz konusu olabilecektir.
• Suçlar farklı zamanlarda işlenmelidir. Aslında bir suçun aynı anda birden fazla kez işlenmesi zaten mümkün değildir. Örneğin kişi, tek sözüyle iki kere tehdit suçunu işleyemez. TCK 41/1’deki bu şart, suça konu fiillerin birbirlerinden ayrılabilmesi, aralarında zaman boşluklarının bulunması ve birbirinin devamı olmaması gerektiği anlamında değerlendirilmelidir. Örneğin kişi 1 saat boyunca mezarlığın çeşitli yerlerine zarar verirse, burada tek suç vardır. Çünkü zamanda bir bölünme yoktur. Ama aynı mezara farklı günlerde verilen zararda, farklı zaman şartı gerçekleşir ve zincirleme suç maddesi olaya uygulanabilir.
• Suçlar aynı kişiye karşı işlenmelidir. Tek bir suçu işleme kastıyla hareket eden fail, tek başlarına da birer suç olan fiillerini aynı kişiye karşı gerçekleştirmelidir. Örneğin aynı dükkanı farklı zamanlarda soyan kişi suçları dükkanın sahibi olan aynı kişiye karşı işlemiştir. Bir otoparktaki araçlara zarar verme olayında zincirleme suç oluşmaz. Zira araçların sahipleri farklıdır. Mağduru belli olmayan suçlar için de zincirleme suç mümkündür.
• Aynı suç birden fazla işlenmelidir. Belirtildiği üzere failin amacı tek bir bütün suçu işlemektir ama eylemleri ayrı ayrı da suçtur. İşte bu suçların aynı suç olması gereklidir. Örneğin bir kişiye hakaret eden fail 2 saat sonra aynı kişi yaralarsa, zincirleme suçtan söz edilemeyecektir. Zira suçlar farklıdır.

Zincirleme Suç Tekil Suç Ayrımı Nasıl Yapılır?

Yargıtay, “suçun işleniş biçimi, suçun işlenmesindeki özellikler, fiillerin işlendikleri yer ve işlenme tarih aralıkları, fiiller arasında geçen süre, korunan değer ve yarar, hareketin yöneldiği maddi konunun niteliği, olayların oluş ve gelişimi ile dış dünyaya yansıyan diğer tüm özellikler birlikte değerlendirildiğinde“(Yargıtay Ceza Genel Kurulu 08.04.2014 gün ve 2013/7-591 Esas – 2014/171 Karar) demek suretiyle bir olaya zincirleme suç hükmünün uygulanıp uygulanmayacağına nasıl karar verileceğin belirlemektedir. Suçlar arasındaki zaman aralığının belli bir sınırı bulunmamaktadır. Bakılması gereken failin kastı olacaktır. Eğer tek bir suçun icrası amaçlanmaktaysa zincirleme suç söz konusudur. Failin önüne çıkan fırsatları farklı zamanlarda değerlendirmesi ya da suç işleme kararının her suç için ayrı alındığı durumlarda ise zincirleme suç yoktur.

Zincirleme Suç Örnekleri

• Dolandırıcılık suçu aynı kişiye karşı farklı zamanlarda işlenebilir.
• Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu eğer aynı kişiye karşı farklı zamanlarda, tek bir suçu işleme kastıyla gerçekleştirilmişse zincirleme suç söz konusudur. Eğer kişiyi hürriyetinden yoksun kılma fiili bölünmeyen, bütün bir zaman dilimi için geçerliyse, tek bir suçtan bahsedilecektir.
• Başkasının evindeki para ve araba anahtarını alarak otoparktaki araç ile kaçan hırsız için tek bir suç mevcuttur. Eğer arabayı almadan olay yerinden ayrılıp iki gün sonra dönüp arabayı da çalsa, zincirleme suç hükümleri uygulanacaktır.

Aynı Suçun Birden Fazla Kişiye Karşı Tek Bir Fiille İşlenmesi (TCK madde 43/2)

Aynı suçun birden fazla kişiye karşı tek bir fiille işlenmesi halinin zincirleme suç ile bir ilgisinin olmadığı açıktır. Bu eyleme bağlanan ceza düzenlemesinin zincirleme suç ile aynı olması nedeniyle madde içinde yer almaktadır. Bu düzenlemenin gündeme gelebilmesi için gerekli şartlar:

• Suç teşkil eden tek bir fiil olmalıdır.
• Bu fiil birden fazla kişiyi yönelmelidir.
• Fiil, yönelen kişiler için aynı suçu oluşturmalıdır.

Örneğin belli bir kişiye yönelmeden masada oturan herkesi kastederek söven kişi, TCK 43/2 sevkiyle TCK 43/1’deki düzenlemeden faydalanacaktır. Her bir yöneliş için ayrı ceza almak yerine tek bir ceza alacak ancak cezası artırılacaktır.

Zincirleme Suç Hükümlerinin Uygulanmadığı Suçlar

Kanun koyucu bazı suçlar için zincirleme suç hükümlerinin uygulanmasını istememiş, her bir suç için ayrı ceza verilmesini istemiştir. Bahse konu bu suçlar, kasten öldürme, kasten yaralama, işkence ve yağma suçlarıdır. Cinsel saldırı ve çocukların cinsel istismarı maddenin ilk haline göre bu suçlar arasında yer almakta iken, 5377 sayılı yasa ile madde metninden çıkartılmıştır. Zincirleme suçun uygulanmayacağı suçların neden sadece bu suçlar için sınırlı olduğunu, bu suçların diğer suçlardan ne farkının olduğunu açıklamak pek mümkün değildir. Örneğin kasten öldürme ağır bir suçken kasten yaralama yasa koyucunun neredeyse hiçbir ehemmiyet vermediği bir suçtur. Ancak iki suç da madde metninde yer almaktadır.

Zincirleme Suçun Cezası

Zincirleme suçun veya TCK 43/2’deki aynı suçun birden fazla kişiye karşı tek bir fiille işlenmesi halinin varlığı halinde faile tek ceza verilir ancak ceza miktarı dörtte birinden dörtte üçüne kadar artırılır.

TCK 43

Zincirleme suç
Madde 43 – (1) Bir suç işleme kararının icrası kapsamında, değişik zamanlarda bir kişiye karşı aynı suçun birden fazla işlenmesi durumunda, bir cezaya hükmedilir. Ancak bu ceza, dörtte birinden dörtte üçüne kadar artırılır. Bir suçun temel şekli ile daha ağır veya daha az cezayı gerektiren nitelikli şekilleri, aynı suç sayılır. (Ek cümle: 29/6/2005 – 5377/6 md.) Mağduru belli bir kişi olmayan suçlarda da bu fıkra hükmü uygulanır.
(2) Aynı suçun birden fazla kişiye karşı tek bir fiille işlenmesi durumunda da, birinci fıkra hükmü uygulanır.
(3) Kasten öldürme, kasten yaralama, işkence ve yağma suçlarında bu madde hükümleri uygulanmaz.

TCK 43 Emsal Yargıtay Kararları

“… kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararını takiben, sanığın 23/12/2017 tarihinde uyuşturucu madde ile yakalandığı, anılan suçun kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararının ihlali niteliğinde olduğu, bu halde sanık hakkında 5237 Sayılı Kanun’un 43. maddesinde yer alan zincirleme suç hükümlerinin uygulanamayacağı gözetilmeden…” Yargıtay 20. Ceza Dairesi 2020/543 E. 2020/3632 K. 1.7.2020

“… katip olan ve para tahsil etme görev ve yetkisi bulunmayan sanığın, mesai saatleri içerisinde infaz için adliyeye getirilen ve para cezasının Maliyeye yatırılacağını bilebilecek durumda olan hükümlülerden ve yakınlarından teslim aldığı para cezalarını Maliye veznesine yatırmayarak mal edinmesi şeklinde gerçekleşen ve sübut bulan eylemlerinin yasal tevdi unsurunun bulunmaması sebebiyle TCK’nın 155/2, 43/1. maddelerinde düzenlenen zincirleme şekilde hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma suçunu oluşturacağı gözetilmeden…” Yargıtay 5. Ceza Dairesi 2020/1537 E. 2020/11673 K. 29.6.2020