TCK madde 46 – Hapis Cezaları

Hapis cezası, hükümlünün ceza infaz kurumunda hükmedilen süre boyunca tutulmasıdır. TCK madde 46 hapis cezalarını saymakla yetinmiş, hapis cezasının ne olduğunu açıklamamıştır. Zira hapis cezası, cezanın infazı ile tanımlanabilir. Hapis cezasının infazının nasıl gerçekleştirilecek ise 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile belirlenmektedir. İlgili kanunun 6’ncı maddesi hapis cezalarının infaz rejimini düzenler. Madde metni incelendiğinde hapis cezasının daha geniş bir tanımına ulaşmak da mümkündür. Bu tanımın unsurları, sayılanlarla sınırlı kalmamak üzere, şöyle sırayabiliriz:

• Hapis cezasının infazı hükümlüler için geçerlidir,
• Hükümlü ceza infaz kurumunda tutulur. Hapishane ya da cezaevi diye de adlandırılmaktadır.
• Hükümlü cezaevinde güvenli bir ortamda tutulur. Kaçmasını önleyici tedbirler alınır. Hükümlü düzen, güvenlik ve disiplikn çerçevesinde tutulur.
• Hapis cezası, hükümlünün tutulmasıdır. Yani kişinin hürriyeti bağlanmaktadır.
• Hükümlünün düzenli bir yaşam sürdürmesi sağlanır. Hürriyetten yoksun bırakılma, hükümlünün insan onuru korunarak gerçekleştirilir.
• Hükümlünün iyileştirilmesi için mümkün olan araç ve olanaklar kullanılır.
• Hükümlünün yaşam hakkı ile beden ve ruh bütünlüğünü korumak üzere her türlü koruyucu tedbir alınır.
• Kanunlarda gösterilen tutum, davranış ve eylemler ile kurum düzenini ihlâl edenler hakkında Kanunda belirtilen disiplin cezaları uygulanır.

Hapis cezasını, 5275 sayılı kanunun infazda temel amaç başlıklı 3’üncü maddesine ayrı düşünmek mümkün değildir. Zira madde hapis cezasının amacını ortaya koyar. Maddeye göre hapis cezasının amacı (madde sadece hapis cezasını kastetmez):

• Genel ve özel önlemeyi sağlamak: Genel önleme, tüm topluma suç işlemenin karşılığını göstererek toplumun diğer fertleri üzerinde caydırıcılık sağlamaktır. Özel önleme ise bizzat hükümlünün tekrar suç işlemesine engel olmak için onu caydırmaktır. Bu unsurla kanun, nisbi ceza teorisine bağlılığını ortaya koymaktadır.
• Toplumu suça karşı korumak: Özel ve genel önleme ile caydırıcılık sağlayan kanun, tekrar suç işlenmesini önlemeyi amaçlamaktadır.
• Hükümlünün sosyalleşmesini ve üretken olmasını sağlamak: Kanun koyucu hükümlüden vazgeçmemekte, onu topluma kazandırmanın yolunu aramaktadır. Bunun için sosyalleşme ve üretken olma öne çıkartılmaktadır.
• Hükümlünün düzene, hukuka, toplumsal kurallara saygılı olmasını ve sorumluluk taşıyan bir yaşam biçimine sahip olmasını sağlamak.

Görüleceği üzere intikam alma amaçlar arasında yoktur. Kanun, faydacı ve geleceğe yönelik bir bakış açısıyla hapis cezasını düzenlemektedir.

Hapis Cezasının Türleri Nelerdir?

TCK madde 46 hapis cezalarını üçe ayırmaktadır. Bunlar:

• Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası.
• Müebbet hapis cezası.
• Süreli hapis cezası.

Ceza türleri, TCK madde 47, 48 ve 49’da yer almaktadır. Bu nedenle ayrıntılı açıklamalar, ilgili maddelere ilişkin yazılarda yer alacaktır.

TCK 46

Hapis cezaları
Madde 46- (1) Hapis cezaları şunlardır:
a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası.
b) Müebbet hapis cezası.
c) Süreli hapis cezası.