TCK madde 55 – Kazanç Müsaderesi

Türk Ceza Kanununda yer alan güvenlik tedbirlerinden biri de kendini TCK madde 55’te gösteren kazanç müsaderesidir. Maddeye göre kazanç müsaderesinin konusunu maddi menfaatler ya da bunların dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkan ekonomik kazançlar oluşturur. Bu türdeki değerlerin mülkiyetinin devlete geçirilmesi kazanç müsaderesi olarak adlandırılır. TCK 55’e göre kazanç müsaderesine konu olabilecek kazançları maddi menfaatler ve ekonomik kazançlar olarak ayırmak mümkündür. Bunlar:

• Suçun işlenmesi ile elde edilen maddi menfaatler,
• Suçun konusunu oluşturan maddi menfaatler,
• Suçun işlenmesi için sağlanan maddi menfaatler,
• Maddi menfaatlerin değerlendirilmesi veya dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkan ekonomik kazançlar,

olarak kendilerini gösterebilirler.

Kazanç müsaderesinin amacı, suç işlenerek kazanç elde edilmesinin önüne geçmek ve dolayısıyla suç işlenmesini engellemektir. Örneğin dolandırıcılık suçunun işlenmesi ile elde edilecek maddi menfaatin mülkiyetinin devlete geçeceğini bilen kişi, suçu işlemekten çekinebilir. Zira işlenen suç sonunda hem ceza almakta hem de elde ettiği maddi menfaatten mahrum kalmaktadır. Kazanç müsaderesinin olmadığı bir düzende ise kişi, gerekirse cezayı çekerek maddi menfaate kavuşmayı planlayabilir. TCK madde 55 ile karapara aklama, uyuşturucu madde ticareti, dolandırıcılık, kaçakçılık, ihaleye fesat karıştırma gibi ekonomik çıkar elde etme amacıyla işlenen suçların önüne geçmek hedeflenmektedir.

Kazanç Müsaderesinin Şartları

• TCK madde 54 – Eşya Müsaderesi (Zoralım) konusunda da değinildiği üzere müsaderenin gündeme gelebilmesi için suçun kasten işlenmiş olması gereklidir. Taksirle işlenen suçlarda kazanç müsaderesi söz konusu olmayacaktır.
• Müsadere edilecek kazanç maddede belirtilen maddi kazanç ve bunların değerlendirilmesi veya dönüştürülmesi ile ortaya çıkan ekonomik kazançlarla sınırlıdır. Bu sayılanlar dışındaki bir kazanç için TCK 55 geçerli olmayacaktır.
• Maddi menfaatin suçun mağduruna iade edilememesi gerekir. Örneğin dolandırıcılık suçu paranın, mağdura iade edilmesi ya da iade edilebilecek olması halinde artık müsadere edilebilecek bir kazanç yoktur.
• Kaim değerin müsaderesi mümkündür. Buna göre müsadere konusu ekonomik değerin harcama, imha, tüketme gibi hareketlerle müsaderesinin imkansız kılınması halinde, karşılığı para tutarının müsaderesine karar verilecektir.

Üçüncü Kişideki Kazancın Müsaderesi

TCK madde 55/3’e göre, kazanç müsaderesi kapsamına giren ve üçüncü kişide bulunan eşyanın müsaderesinin mümkün olabilmesi için, üçüncü kişinin iyiniyetinin kanunen korunmuyor olması gerekir. Bu hususta Türk Medeni Kanununun iyiniyete ilişkin hükümlerine bakılacaktır.

TCK 55

Kazanç müsaderesi
Madde 55- (1) Suçun işlenmesi ile elde edilen veya suçun konusunu oluşturan ya da suçun işlenmesi için sağlanan maddi menfaatler ile bunların değerlendirilmesi veya dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkan ekonomik kazançların müsaderesine karar verilir. Bu fıkra hükmüne göre müsadere kararı verilebilmesi için maddi menfaatin suçun mağduruna iade edilememesi gerekir.
(2) Müsadere konusu eşya veya maddi menfaatlere elkonulamadığı veya bunların merciine teslim edilmediği hallerde, bunların karşılığını oluşturan değerlerin müsaderesine hükmedilir.
(3) (Ek: 26/6/2009 – 5918/2 md.) Bu madde kapsamına giren eşyanın müsadere edilebilmesi için, eşyayı sonradan iktisap eden kişinin 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medenî Kanununun iyiniyetin korunmasına ilişkin hükümlerinden yararlanamıyor olması gerekir.

TCK 55 Emsal Yargıtay Kararları

“Rüşvet teklifine konu paranın, suçun işlenmesi için sağlanan maddi menfaat niteliğinde olması nedeniyle TCK’nın 55/1 yerine 54/1. maddesine göre müsadere kararı verilmesi…” Yargıtay 5. Ceza Dairesi 2017/7124 E. 2020/9259 K. 26.2.2020

“… sanıkta ele geçen 270 TL paranın uyuşturucu madde ticaretinden elde edildiğine ilişkin her türlü şüpheden uzak kesin ve yeterli delil bulunmadığı gözetilmeden, tamamının sanığa iadesine karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde “40 TL‘sinin TCK’nın 55. maddesi uyarınca müsaderesine, geri kalan paranın sanığa iadesine” karar verilmesi…” Yargıtay 20. Ceza Dairesi 2018/2805 E. 2019/5501 K. 17.10.2019

“5237 Sayılı TCK’nın 55. maddesinin 1. fıkrasının son cümlesinde; “… Bu fıkra hükmüne göre müsadere kararı verilebilmesi için maddi menfaatin suçun mağduruna iade edilememesi gerekir” hükmüne yer verildiği, bu nedenle, el konulmuş olan maddi menfaatlerin suçun mağduruna iade edilebildiği veya iade edilebilme olanağının bulunduğu ya da suçun mağdurunun belli olduğu durumlarda kazanç müsaderesine hükmetme olanağının bulunmadığı, bu durumda suçun mağdurunun, “kazanç müsaderesinin konusunu oluşturan değeri”, sanıktan talep etme hak ve olanağına sahip olduğu, mağduru belli olan ve dolandırıcılık suçunun konusunu oluşturan paranın özel hukuk davası yoluyla talep edilebileceği gözetilmeden, anılan Yasa maddesine yanlış anlam verilerek, kazanç müsaderesine karar verilmesi,” Yargıtay 15. Ceza Dairesi 2017/1087 E. 2019/2578 K. 21.3.2019

“Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 16.12.2008 gün, 2008/5-146-245 Sayılı kararında ilkeleri belirtilen ve Dairemizce de benimsenmekle yapılan uygulamalara göre; 5237 Sayılı Kanun’un 55. maddesi gereğince kazanç müsaderesinin suçun işlenmesiyle elde edilen veya suçun konusunu oluşturan yada suçun işlenmesiyle oluşan maddi menfaatlerle, bunların değerlendirilmesi veya dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkan ekonomik kazancın, suçun mağduruna iade edilememesi halinde mümkün olduğu, somut olayda suçun mağdurunun açıkça belli olduğu ve bu bağlamda, kazanç müsaderesi koşulları oluşmadığı halde, yazılı şekilde hüküm kurulması…” Yargıtay 17. Ceza Dairesi 2015/23751 E. 2017/13748 K. 13.11.2017

“Anılan madde metninde yer alan “maddi menfaat” ibaresinden anlatılmak istenilenin malın kendisi, “ekonomik kazanç” ifadesinden ise suçun işlenmesiyle elde edilen maddi menfaatlerin değerlendirilmesi veya dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkan kazançların tamamı olduğu kabul edilmelidir. Bu bilgiler ışığında uyuşmazlık konusu değerlendirildiğinde; Mağdurların tüm zararlarını gideren sanığın üzerinde bulunan 66 Liranın, suçun işlenmesi ile elde edilen veya suçun konusunu oluşturan ya da suçun işlenmesi için sağlanan maddî menfaatler ile bunların değerlendirilmesi veya dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkan ekonomik kazanç kapsamında olmayıp, sanığa ait olduğu gözetilmeden, TCK’nın 55. maddesi uyarınca müsaderesine karar verilmesi…” Yargıtay Ceza Genel Kurulu 2013/13-303 E. 2013/296 K. 11.6.2013

“Failin bizzat pişmanlık göstererek, satın alan iyiniyetli ise; sattığı yeri veya kişiyi söyleyerek çalınan malın hırsızlık suçunun mağduruna iadesini sağlaması yanında aynen geri verme veya tazmin suretiyle satın alanın zararını da gidermesi, kötü niyetliyse; satın alandan elde ettiği para veya sağladığı menfaati, kazanç müsaderesine konu edilmek üzere soruşturma makamlarına teslim etmesi gerekir…” Yargıtay 13. Ceza Dairesi 2012/3590 E. 2013/13966 K. 13.5.2013