En temel esasta davalar, hukuk ve ceza davaları olarak ikiye ayrılmaktadır. Ceza davaları suç duyurusu ile başlarken, hukuk davaları başvuru ile başlar. Ceza davaları ile bilgiye bir diğer yazıda değineceğimizi belirterek, hukuk davalarının nasıl açıldığı konusunda bilgilere bu yazıda yer vereceğiz. Bu yazıda sadece, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na tabi davalardan bahsedilecektir.
Dava açmak, mahkemeden bir hakkın talep edilmesidir. Hak talebi, bir kişiye ya da kuruluşa yöneltilmiş olabilir. Mahkeme gerekli araştırmayı ve değerlendirmeyi yaparak, hakkın hak sahibine verilmesine karar verecektir.
Dava, yetkili ve görevli mahkemeye verilecek dilekçe ile açılır. Yargılamanın yapılabilmesi için gerekli harç ve gider avansı, Hukuk Muhakemeleri Kanunu hükmünce peşin olarak mahkeme veznesine ödenmek zorundadır. Bu işlemlerin ardından dilekçenin mahkeme esasına kaydedilecek ve davanız açılmış sayılacaktır.
Davanın açılışı bir dilekçe ile mümkün olsa da, unutumamak gerekir ki dilekçenin içeriği, davanın takibi, delillerin ve dayanakların ortaya konulması, itirazlar, temyiz başvurusu, vb gibi birçok husus dava sürecinde davacıyı beklemektedir. Bu nedenle başvuru yapan öncelikle bu konularda yeterli bilgiye sahip olmalıdır. Aksi halde, genel anlamda haklı olduğunu düşünen davacı, usul ve esas kurallarına uyamadığı için davasını kaybedebilir, hatta karşı tarafa maddi ödeme yapmak zorunda kalabilir.
Bir diğer önemli konu ise davanın hukuki bilgi eksikliği nedeniyle de olsa kaybedilmesi halinde, aynı davanın tekrar açılmasının mümkün olamayacak olmasıdır. Dolayısıyla dava açılırken, gelecekte olacaklar da hesaplanmalıdır.
İnsanın haksızlığa tahammül etmesi beklenemez. Bu nedenle, haksızlığa uğradığı düşünen kişinin dava açmak kadar doğal bir hakkı yoktur. Anayasa da, bu hakkın varlığını ortaya koymaktadır. Ancak, dava açmak, davayı kazanmak anlamına gelmemektedir. Dava açılınca mahkemenin, sizin adınıza her ayrıntıyı araştıracağını, eninde sonunda doğruya ulaşacağını ve mutlaka sizin haklı olduğunuz yönünde karar vereceğini düşünmemelisiniz. Mahkeme, mevzuata uygun karar verir. Dava açarken bunları düşünmeli, davayı kazandığınız ya da kaybettiğiniz takdirde davanın size kaç liraya ve ne kadar zamana mal olacağını düşünmelisiniz. Bununla birlikte, hak kaybının ortadan kaldırılması için uzlaşma gibi yöntemlere de başvurabileceğinizi unutmamalısınız.
Dava açarken, yargılama harcı ve gider avansı yatırmanız gereklidir. Bunun yatırılmaması halinde davanız reddolunabilir.
Öncelikle uyuşmazlık konunuzla ilgili olarak görevli mahkemeyi, sonra yetkili mahkemeye tespit etmelisiniz.
Avukat tutmak zorunda değilsiniz. Ancak usul ve esas kurallarını bilmeden, hukuki bilgiden yoksun şekilde bir davanın takip edilmesinin pek mümkün olmadığı hatırlanmalıdır.