TCK 21 – Kast (Ceza Hukukunda Doğrudan ve Olası Kast)

TCK madde 21, suçun oluşması için gerekli şartlardan biri olan kastı, kastın temel hali olan doğrudan kastı ve ceza miktarının düşürülmesine neden olan olası kastı düzenlemektedir. Türk Ceza Kanunu madde 21 ilk cümleye göre suçun oluşması kastın varlığına bağlıdır. Yani kast, temelde tüm suçların unsurlarından birisidir. Suçu tanımlayan düzenleme kastın aranmadığını açıkça belirtmemişse, taksirle işlenen bir suç değilse, suç yoktur. Tabii bu halde kanun “taksir” ifadesini kullanarak, suçun unsuru olarak kastın aranmayacağını dolaylı anlatımla belirtir. Örneğin taksirle öldürmeden bahseden TCK 85’e göre suçun oluşup oluşmadığına karar verirken, kastın varlığı araştırılmayacaktır.

TCK 21 kastı, “suçun kanuni tanımındaki unsurların bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesi” olarak tanımlamaktadır. Tanımdaki “bilme”den kastedilen, fiilin özellikleridir. Yoksa Türk Ceza Kanununda ilgili suçun nasıl yazıldığını bilmek zaruri değildir. Örneğin iftira suçunda kastın varlığından söz edebilmek için eylemin iftira niteliği taşıyıp taşımadığının fail tarafından bilinmesi gerekir. TCK’da iftira suçunun oluşması için gerekli unsurların bilinmesine gerek yoktur. Kastın varlığından söz edebilmek ikinci gereklilik ise suçu oluşturan unsurların gerçekleşmesinin istenmesidir. Havaya silahla ateş edilmesi sonucu yorgun merminin 100 metre ilerideki bir kişiye zarar vermesi halinde kastın varlığından söz etmek mümkün olmayacaktır. Çünkü suçun unsuru olan, mağdurun vücuduna acı vermek veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olmak arzulanmamıştır. Bu olayda kastın bulunmaması cezasızlığa mı sebep olacaktır? Hayır. Yasa, yaralamanın kasten veya taksirle işlenebilecek bir suç olduğunu gözeterek, istemenin gerçekleşmemesi halinde taksirle yaralama suçunun oluşacağını düzenlemiştir.

“Suçun kanuni tanımındaki unsurların bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesi” hali için doğrudan kast terimi kullanılmaktadır. Yasa koyucu bir de, doğrudan kasttan daha basit bir hal olan olası kasta yer vermiştir. TCK 21/2’de tanımlanan olası kastla doğrudan kastı ayıran temel unsur, “istemek”tir. Doğrudan kastta fail suçun unsurlarını, dış dünyada oluşacak etkiyi istemektedir. Olası kastta ise bu “isteme unsuru” bulunmamaktadır. Fail, suçun unsurlarının gerçekleşeceğini öngörür ama sonuçta bir haksızlığın meydana gelip gelmemesini önemsemez. TCK madde 21 gerekçesinde kanun koyucu örneklendirme ile olası kastı açıklamaya çalışmıştır. Ancak verilen örnekler yeterince ayrıntılı olmadığı için sırf bu örneklere bakarak değerlendirme yapmak hatalı sonuçların ortaya çıkmasına sebep olabilir. Örneğin, kırmızı ışığın yandığını gören bir sürücünün buna rağmen durmayıp geçmeye çalıştığı sırada yoldan geçen bir yayaya çarpması halinde, mutlaka olası kast vardır denilemez. Olay tüm özellikleri ile değerlendirilmelidir. Mesela polisten kaçan bir sürücünün işlek bir caddedeki trafik ışığının kırmızı yandığı sırada ışıkta bekleyen iki aracın arasından geçmeye çalışıp yayaya çarpması halinde, olası kast mevcuttur. Suçun unsurlarının gerçekleşeceği çok açıkça öngörülebilmektedir ve buna rağmen fiil işlenmiştir. Sürücü, “Şu aradan bu hızla geçtiğimde önüme bir yaya çıkarsa ona çarpmam kaçınılmaz” diye düşünmüş ama “yakalanmaktansa bu riske girmek daha doğru” demiştir. Bu sonucu(unsuru) kabullenmiş ancak durmamıştır. Ama bu kabullenme, isteme boyutunda değildir. Sürücü yayayı tanımamaktadadır bile. Yayaya çarpma amacı ve dolayısıyla doğrudan kastı yoktur.

Yolun karşısına geçmeyi bekleyen hiçkimsenin olmadığını gören sürücü hızını azaltmadan kırmızı ışıkta geçerken, intihar etmek için köprüden atlayan kişiye çarparsa ne olacaktır? Burada olası kasttan söz etmek mümkün değildir. Nitekim sürücü bu olayda, sonucu öngöremediği gibi çarpmayı da kabullenmemiştir. Etrafta yaya olmadığı için ışıkta durmamıştır. Etrafta yayanın olmadığı yerde bir yayaya çarpmanın öngörülmesi beklenemez. Olayda kabullenme de yoktur. “Ne olursa olsun” dememektedir sürücü.

Olası kast ile bilinçli taksir arasında farka başka bir yazıda değinilecektir.

TCK 21

Kast
Madde 21- (1) Suçun oluşması kastın varlığına bağlıdır. Kast, suçun kanuni tanımındaki unsurların bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesidir.
(2) Kişinin, suçun kanuni tanımındaki unsurların gerçekleşebileceğini öngörmesine rağmen, fiili işlemesi halinde olası kast vardır. Bu halde, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda müebbet hapis cezasına, müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmi yıldan yirmibeş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur; diğer suçlarda ise temel ceza üçte birden yarısına kadar indirilir.

TCK 21 Emsal Yargıtay Kararları

“Olay günü sanığın sevk ve idaresindeki araç ile seyir halindeyken, daha önceden aralarında husumet bulunan mağdur … ile karşılaştığı, aralarında tartışma ve kavga olayının yaşandığı, sanığın olaydan sonra ele geçirilemeyen tabanca ile mağdur …’ı hedef alarak birden fazla kez ateş ettiği ve bu sırada yoldan mağdur …’ün kucağında kızı olan mağdur … ile birlikte geçtiği, sanığın tabancasından çıkan kurşunlardan birinin olay ile ilgisi bulunmayan mağdurlar … ve…’e isabet ederek yaraladığı olayda; sanığın mağdurlar … ve…’e yönelik eylemlerinin oluş itibarıyla olası kastla yaralama olarak değerlendirilmesi gerektiği ve mahkemenin de kabulü bu yönde olduğu halde, sanığın mağdurlar … ve …’e yönelik eylemleri nedeniyle kurulan hükümlerde TCK’nin 21/2. maddesinin uygulanmaması suretiyle fazla ceza tayini,…” Yargıtay 3. Ceza Dairesi 2019/14483 E., 2020/5381 K., 1.6.2020

“…sanığın temyiz dışı …’u hedef alarak tabanca ile ateş ettiği sırada kurşunların olayın gerçekleştiği yerde bulunan ve taraflarla ilgisi bulunmayan …e isabet ederek yaralanmalarına sebep olması şeklinde gerçekleşen olayda, olay yerinde bulunan diğer kişilerin yaralanabileceğini ön görmesine rağmen, neticeyi kabullenerek eylemine devam eden sanığın TCK’nin 21/2. maddesinde düzenlenen olası kastla yaralama suçundan mahkumiyetine karar verilmesi gerektiği gözetilmeden…” Yargıtay 3. Ceza Dairesi 2020/274 E., 2020/1811 K., 3.2.2020

” Fail, hareketinden doğacak sonuçları bilerek ve isteyerek hareket etmişse kast gerçekleşmiştir. Buna karşılık, fail belli bir sonucu gerçekleştirmek üzere hareket ederken, bunun yanında başka sonuçların meydana gelmesini de göze almış ve bu sonuçlar da gerçekleşmişse, failin bu sonuçlar açısından da kasten hareket ettiği kabul olunur. Çünkü fail, asıl kastettiğinden başka, hareketinden doğacak diğer sonuçları tahmin ettiği veya öngördüğü halde hareketini devam ettirmiştir.

Dolaylı kast olarak adlandırılan bu kast türüne, belirli olmayan kast, gayrimuayyen kast, olursa olsun kastı veya dolus eventualis de denilmektedir. ( N. Centel, Türk Ceza Hukukuna Giriş, 2.Bası, s.349, Artuk-Gökcen-Yenidünya, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Cilt 1, s.597 vd. ), ( A. Ö., Ceza Hukuku Genel Hükümler, Cilt.2, s. 293 vd, Uğur Alacakaptan, Suçun Unsurları, s.139 vd., Timur Demirbaş, Ceza Hukuku Genel Hükümler, s.312 vd. )” Yargıtay 12. Ceza Dairesi 2019/12283 E., 2020/394 K., 13.1.2020

“…oldukça yaşlı olan katılanın düşmesi halinde kemik kırığı oluşabileceğini öngören sanığın gerçekleşmesi mümkün ve muhtemel neticeyi tasavvur etmesine rağmen sonucu kabullenerek katılanı iteklemek suretiyle vücudunda kemik kırığı oluşacak şekilde yaralama eylemini olası kastla işlediğinin kabulu gerekirken yazılı şekilde taksirle yaralama suçundan hüküm kurulması…” Yargıtay 8. Ceza Dairesi 2019/12992 E., 2019/15464 K., 19.12.2019

“Çok sayıda yaptığı atışlar sonucu, mağdurların her ikisinin de isabet almasının, öngörülebilir olmanın ötesinde, gerçekleşmesi muhakkak bir netice ve bu netice ile birlikte eylemine bağlı olarak ortaya çıkan kastının öldürmeye yönelik olduğu anlaşılan sanığın, “mağdur …’ı öldürmeye teşebbüs” suçu yanında, mağdur …’e karşı da “öldürmeye teşebbüs” suçundan cezalandırılması yerine, suç niteliğinde yanılgıya düşülerek, “olası kastla yaralama” suçundan hüküm kurulması, bozmayı gerektirmiş olup…” Yargıtay 1. Ceza Dairesi 2018/4644 E., 2019/5526 K., 16.12.2019