Vasiyetname Nedir? Geçerli Vasiyetname Türleri Nelerdir ve Nasıl Hazırlanır?

Vasiyetname Nedir? Geçerli Vasiyetname Türleri Nelerdir ve Nasıl Hazırlanır?

Vasiyetname Nedir?

Vasiyetname, yasal şartlara uymak suretiyle oluşturulmuş, mirasbırakanın istek ve arzuları ile mirasının paylaşımına ilişkin esaslarını hür iradesi ile ortaya koyduğu yazılı belge ya da sözlü beyanlarıdır. Buna göre vasiyetin sözlü ya da yazılı olabildiği, mirasbırakanın iradesinin yansıması olduğu ve yasal şartlara uyularak oluşturulmasının mecburi olduğu, mirasın nasıl paylaşılacağına ya da isteklere yer verilebilen nitelikte olduğu söylenebilir.

Vasiyetname

Vasiyet Yapabilmek İçin Gerekli Şartlar:

Vasiyetname, kişiye sıkı sıkıya bağlı haklardandır. Dolayısıyla yasal temsilci ya da vekil aracılığı ile vasiyetname yapılamaz. Bununla birlikte yasa, vasiyet yapmak için kişinin iki niteliğe sahip olmasını zaruri görmüştür. Türk Medeni Kanunu md. 502’ye göre bunlar:

1- Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmak Gereklidir:

Vasiyet yapabilmek için vasiyet yapacak kişinin ayırt etme gücüne sahip olması gereklidir. Ayırt etme gücü TMK md. 13’de tanımlanmıştır:

Madde 13-Yaşının küçüklüğü yüzünden veya akıl hastalığı, akıl zayıflığı, sarhoşluk ya da bunlara benzer sebeplerden biriyle akla uygun biçimde davranma yeteneğinden yoksun olmayan herkes, bu Kanuna göre ayırt etme gücüne sahiptir.

Buna göre kişi akla uygun biçimde davranma yeteneğine sahipse, ayırt etme gücüne sahip sayılacaktır. Vasiyet yapacak kişinin de akla uyun biçimde davranma yeteneğine sahip olması gerekecektir.

2- 15 Yaşını Doldurmuş Olmalıdır:

Vasiyet yapabilmek için yasa koyucu, yaş sınırı getirmiştir. Buna göre vasiyet yapabilmek için 15 yaşının doldurulmuş olması şarttır. Yaş hesabı yaparken, bugünden doğum gününe ilişkin tarihin çıkartılması gerekir. Aradaki fark en az 15 yıl ise kişi 15 yaşını doldurmuş sayılır.

Yaşlılık Vasiyetname Yapmaya Engel midir? Yaşlıların Yaptıkları Vasiyetnameler Geçersiz midir?

Sıklıkla karşılaşılan sorulardan birisi, vasiyetname yapıldığı anda çok yaşlı olan birisinin vasiyetinin geçersiz sayılıp sayılmayacağıdır. Yukarıda da belirtildiği üzere ayırt etme gücüne sahip ve 15 yaşını doldurmuş kişi vasiyet yapabilir. Yaşlı denildiğine göre 15 yaş doldurulmuştur. Ayırt etme gücüne sahip olmanın ise yaş ile ilgisi bulunmamaktadır. Yaşlılık tek başına ayırt etme gücünde zayıflığa delil teşkil etmez. Bunun aksi ayrımcılık olarak adlandırılır ki, hukukta yeri yoktur. Dolayısıyla sırf yaşlı olduğu için kişinin yaptığı vasiyetnamenin geçersiz olduğu ileri sürülemez.

Vasiyet Şekilleri – Kaç Türlü Vasiyetname Vardır?

Türk Medeni Kanunu 3 şekilde vasiyet hazırlanabileceğine hükmetmiştir. Bunlar, resmi vasiyetname, el yazılı vasiyetname ve sözlü vasiyettir. Miras hukukumuzda yer alan miras şekilleri:

1- Resmi Vasiyetname Nasıl Yapılır?

Vasiyet şekillerinden ilki olan resmi vasiyetname, yasa uyarınca resmi senettir. Buna göre resmi vasiyetname, içeriğinin doğruluğu hususunda kanıt oluşturur. Şüphesiz bunların doğru olmadığının ispatı mümkün olabilir.

Diğerleri gibi resmi vasiyetname yapacak kişinin de yukarıda belirtildiği gibi ayırt etme gücüne sahip olması ve 15 yaşını doldurmuş olması gereklidir.

Resmi Vasiyetname Nedir, Nasıl Yapılır?

a) Resmi Vasiyetnamenin Düzenlenmesi:

Resmi vasiyetnamenin düzenlenmesi 2 tanığın huzurunda, sulh hakimi, noter veya yasa tarafından yetkilendirilmiş görevli(konsolos, vb) tarafından düzenlenebilir. Usul şartları kesindir. Bunlardan herhangi birisi yoksa, vasiyetname geçersizdir.

b) Resmi Vasiyetnamenin Düzenlenmesinde Nasıl Yapılır:

  • Mirasbırakan vasiyetnameyi okuyup imzalayabiliyorsa: Mirasbırakan vasiyetnamenin nasıl düzenlenmesini istediğini resmi memura bildirir. Resmi memur da bu isteklere göre vasiyetnameyi yazar ya da yazdırır. Yazımın ardından vasiyetname mirasbırakana okutulur. Okuma sesli ya da sessiz olabilir. Önemli olan mirasbırakanın metin içeriğini okumasıdır. Onaylaması halinde mirasbırakan vasiyetnameyi imzalar. Memur da tarih atarak imzalar. Bu aşamadan sonra mirasbırakan, vasiyetnameyi okuduğunu ve arzularına uygun olduğunu iki tanığa beyan eder. Dikkat edileceği üzere vasiyetnamenin içeriği hakkında tanıklara bilgi vermesi gerekmez.  Tanıklar da, mirasbırakanın beyanının kendi önlerinde yapıldığını, mirasbırakanı ehil gördüklerini(ayırt etme gücünün bulunduğunu gördüklerini) belirterek altını imzalarlar.
  • Mirasbırakan vasiyetnameyi okuyamıyor ya da imzalayamıyorsa: Bu durumda yukarıdakinden farklı olarak memur vasiyetname metnini tanıkların önünde mirasbırakana okur. Tanıklar da, vasiyetnamenin mirasbırakana okunduğunu, mirasbırakanın vasiyetname içeriğini onayladığını belirterek imza atarlar.

c) Kimler Resmi Vasiyetname Düzenlenmesine Katılamazlar:

Eğer kişinin fiil ehliyeti yoksa, kişi kamu hizmetinden mahkeme kararı nedeniyle yasaklıysa, okur yazar değilse, mirasbırakanın eşi, üstsoy veya altsoy kan hısımıysa, kardeşi ve bu kişilerin eşi ise resmi vasiyetname yapılmasında memur ya da tanık olamaz.

Resmi vasiyetnamenin yapılmasına katılan memur ya da tanıklara, onların üstsoy ya da altsoy kan husumlarına, kardeşlerine ve eşlerine vasiyetname ile kazandırmada bulunamaz. Dolayısıyla örneğin tanık eğer okur yazar değilse, vasiyetname geçersiz olacaktır.

ç) Vasiyetnamenin Saklanması:

Düzenlenen vasiyetnamenin aslı, düzenlemeye katılan memur tarafından saklanır.

Resmi Vasiyetnamede Parmak İzi Kullanılırsa Vasiyetname Geçerli Olur mu?

Hayır. Yasa kesin bir şekilde vasiyetnamenin imzalanmasından bahsetmiştir. Parmak izi imza olarak kabul edilemez. Dolayısıyla parmak izi ile oluşturulmuş bir resmi vasiyetname geçersizdir.

Dikkat!

Resmi vasiyetnamede şekil kuralları, vasiyetnamenin geçerliliğinde kesin olarak önemlidir. Şekil şartlarına uymayan düzenleme resmi vasiyetname olarak geçerlilik elde edemez. Kullanılan sözler, düzenlemedeki ifadeler, vb mutlaka yasa metnine uyumlu olmalıdır.

2- El Yazılı Vasiyetname Nasıl Yapılır?

El yazılı vasiyetname, resmi vasiyetnameye nazaran düzenlenmesi daha kolay bir vasiyetname türüdür. El yazılı vasiyetname düzenlenebilmesi için de yine şartlara kesin olarak uyulması zaruridir. Bu şartlar:

  • El yazılı vasiyetnamenin yapıldığı tarih, yıl, ay ve gün olarak vasiyetnamede belirtilmelidir. Yasa koyucu tarihin nereye atılacağını belirlememiştir.
  • El yazılı vasiyetname mutlaka baştan sonra kadar mirasbırakanın el yazısı ile düzenlenmelidir. Başkasının yazdığı metne mirasbırakanın imza atması yeterli olmayacaktır.
  • Mirasbırakan vasiyetnamesini imzalamalıdır. Parmak basmak yeterli değildir.
El Yazılı Vasiyetname

Görme Engelliler El Yazılı Vasiyetname Düzenleyebilirler mi?

Hayır. Görme engelliler, okuma yazma bilmeyenler, imza atamayanlar el yazılı vasiyetname düzenleyemezler. Resmi vasiyetname düzenlemeleri gerekir.

Dikkat edilmesi gereken hususlardan birisi de, mirasbırakanın vasiyetname yapma isteğinin belirgin olmasıdır. Örneğin not almak ya da bir taslak oluşturmak amacıyla yazılmış bir vasiyetnamede imzanın bulunması bile onu el yazılı vasiyetname haline getirmez. Mirasbırakanın iradesi, el yazılı vasiyetname düzenlemek olmalıdır.

El Yazılı Vasiyetnamenin Saklanması:

Mirasbırakan tarafından düzenlenen el yazılı vasiyetname daha sonra açık ya da kapalı olarak notere, sulh hakimine veya yetkili memura bırakılabilir.

Görüldüğü gibi el yazılı vasiyetnamenin içeriğini, isteği halinde sadece mirasbırakan bilebilir. Noter ya da sulh hakimi dahil hiçkimse, kapalı olarak verildiği takdirde vasiyetnamenin içeriğini göremez.

Duvara El Yazılı Vasiyetname Yazılabilir mi?

Evet. Yasada buna engel bir durum yoktur. Ancak el yazısı ile oluşturulma, tarih ve imza unsurlarının bulunması mecburidir.

El Yazılı Vasiyetnamenin Tamamı Aynı Günde mi Yazılmalıdır?

Hayır. Başlangıç ve bitiş tarihleri koyulmak suretiyle farklı günlerde metin oluşturulabilir.

El Yazılı Vasiyetname Evde Saklanabilir mi?

Yasa bu türdeki vasiyetnamenin saklanabileceği yerleri kesin olarak saymamıştır. Dolayısıyla noter, hakim ya da yetkili memura bırakılabileceği gibi istenen bir yerde de vasiyetname saklanabilir.

Birden Çok Vasiyetname Varsa Hangisi Geçerli Olacaktır?

El yazılı vasiyetnamedeki tarih şartı bu sorunu gidermektedir. Sonradan yazılan vasiyet, öncekini geçersiz kılar.

El Yazılı Vasiyetname Resmi Vasiyetnameye Göre Daha Ucuzdur

Resmi vasiyetname ücreti, noterde düzenlendiği takdirde ilgili tarifeye göre belirlenecektir. Ancak el yazılı vasiyetnamenin noterde saklanmaması halinde ücret ödemek de gerekmeyecektir. Dolayısıyla daha ucuz bir yoldur.

3- Sözlü Vasiyet Nasıl Yapılır?

Diğer iki türdeki vasiyetname dilendiği an yapılabilirken sözlü vasiyetname her zaman yapılamaz. Bu sınırı kanun şu şekilde belirlemiştir:

TMK md. 539/1:
Mirasbırakan; yakın ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş gibi olağanüstü durumlar yüzünden resmî veya el yazılı vasiyetname yapamıyorsa, sözlü vasiyet yoluna başvurabilir.

Sözlü Vasiyetname Nasıl Yapılır?

Görüleceği üzere sözlü vasiyet yapabilmek için yakın ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş gibi olağanüstü durumların mevcudiyeti sebebiyle resmi ya da el yazılı vasiyetname yapamıyor olmak gerekir. Örneğin uçak düşerken, gemi batarken, ıssız adada, ölmek üzereyken, vb sözlü vasiyet yapılabilecektir.

Sözlü Vasiyet Nasıl Gerçekleştirilecektir?

Yukarıda belirtilen durumdaki mirasbırakan son arzularını, yani vasiyetini iki tanığa açıkça anlatır ve onlardan bu anlatımlarına uygun bir vasiyetname yazmalarını ya da yazdırmalarını ister. Tanıkların okur yazar olması mecburi değildir ancak remsi vasiyetnamedeki tanıklara ilişkin kurallar burada da geçerlidir.

Görevlendirilen tanıklardan biri, mirasbırakanın beyanlarını, yer, yıl, ay ve gün belirterek hemen yazar ve imzalar. Diğer tanık da oluşturulan belgeyi imzalar. Daha sonra 2 tanık oluşturulan bu belgeyi sulh veya asliye mahkemesine verirler ve mirasbırakanın sözlü beyanlarda bulunduğu sırada vasiyetname yapmaya ehil olduğunu ve olağanüstü durumun varlığı belirterek dile getirirler.

Tanıklar vasiyete ilişkin belgeyi yazmak yerine vakit geçirmeksizin durumu mahkemeye bizzat anlatıp tutanağa geçirtebilirler. Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus, işlemin vakit geçirmeksizin, makul sürede yapılmasıdır. Eğer tanıklar okuma yazma bilmiyorlarsa seçmeleri gereken yöntem, mahkemeye başvurmak olacaktır.

Her Hastalık Sözlü Vasiyet Yapmaya Olanak Sağlar mı?

Şüphesiz ki hayır. Hastalığın, resmi veya el yazılı vasiyetname yapmaya olanak tanımaması gereklidir.

Sözlü Vasiyetnamenin Hükümden Düşmesi

Açıklandığı üzere sözlü vasiyet ancak olağanüstü durumlarda düzenlenebilmektedir. Bu durum ortadan kalktıktan sonra mirasbırakan, remsi ya da el yazılı vasiyetname yaparak sözlü vasiyetini hükümsüz bırakması en doğru işlemdir. Yasa da bunu değerlendirerek, resmi ya da el yazılı vasiyetname yapma olanağının doğması halinde mirasbırakana 1 ay süre vermektedir. 1 ayın geçmesi halinde artık sözlü vasiyet geçersiz hale gelecektir. Dikkat edilirse mirasbırakan diğer şekillerde bir vasiyet yapmak zorunda değildir. Yapmazsa sözlü vasiyet süresinden sonra geçersiz hale gelir.

Vasiyetname Ne Kadar Süre Geçerlidir?

Yukarıda açıklandığı üzere sözlü vasiyetname, sözlü vasiyetname yapma zorunluluğunu ortaya çıkan sebeplerin ortadan kalkmasından 1 ay sonra kendiliğinden geçersiz hale gelmektedir. Ancak resmi ya da el yazılı vasiyetnamede bu türde bir zamanaşımı söz konusu değildir. Yeni bir vasiyetname ile önceki hususlar tekrar düzenlenmedikçe, vasiyet ile belirlenen hükümler geçerliliğini koruyacaktır. Yeni bir vasiyetname yapmak yerine mevcut el yazılı vasiyetnamede iptali istenen yerlerin üstüne çizmek de çizilen kısımları hükümsüz kılar. Dolayısıyla vasiyetnamenin 1 yıl, 5 yıl geçince geçersiz olacağına yönelik ifadeler doğru değildir.

Vasiyetname Düzenlenirken Avukat Tutmak Zorunlu mudur?

Resmi, el yazılı ya da sözlü vasiyetname avukat tutmak, işlemleri avukatla takip etmek zorunlu değildir. Şüphesiz avukatınız tanık olarak vasiyetin düzenlenmesine katılabilir ya da sözlü vasiyetteki işlemleri tanık sıfatıyla yapabilir. Mecburi olmamakla birlikte bir avukatın hukuki yardımı ile vasiyetnamenin yapılması ileride çıkacak sorunlara ilişkin tedbir alma hususunda önemlidir. Vefattan sonra hatalı düzenlenmiş bir vasiyetnameyi düzeltmek mümkün değildir. Ya da hukuka aykırı şekilde düzenlenmiş bir vasiyetnameye sonradan geçerlilik kazandırmak da mümkün değildir. Dolayısıyla mirasbırakan, iradesine ve isteklerine uygun şekilde, hukuki şartlara uygun şekilde vasiyetnamesini hazırlamalıdır ki vefatından sonra da vasiyeti uygulanabilir olsun. Aksi halde hiç istemediği şekilde mirası paylaşılabilir.

Kategori: Miras Hukuku
Yazar: Avukat Erdem Akçay