TCK 39 – Yardım Etme (Suçun İşlenmesine)

TCK 39 ile düzenlenen yardım etme, suçun işlenmesi için maddede belirtilen şekillerde harekette bulunarak suçun işlenmesinde etkili olmayı ifade etmektedir. TCK 39/2’de yardım edenin faaliyetleri sınırlı sayıda belirtilmiştir. Müşterek faillikten farklı olarak yardım etmede fiil üzerinde ortak hakimiyet kurulmamaktadır. Asıl fail suçu işlemekte ve suç fiili üzerinde hakimiyete sahip olmaktadır. Yardım eden ise davranışı ile suçun işlenmesini kolaylaştırmaktadır. Azmettirmeden farklı olarak da burada asıl failin suç işleme kararı zaten vardır. Yardım etmede şerik, faildeki suç kararını oluşturmaz.

Yardım etme, maddi ya da manevi fiillerle gerçekleşebilir. Suçun işlenmesine yardım şu hallerde söz konusu olacaktır:

• Suç işlenmesi teşvik edilebilir. Teşvikten söz edebilmek için asıl fail zaten suç yoluna girmiş olmalıdır. Ancak bu kişi, suçu tamamlayıp tamamlamama konusunda kararsızdır. İkilemler yaşamaktadır. Burada devreye yardım eden girip, kişinin suçu işlemesinin doğru olacağına dair söz söyler ya da davranışta bulunur. Şerikin etkisi ile asıl failde suç işleme kararı kesin olarak oluşur. Yardım eden olmasa belki de o suç hiç işlenmeyecektir. Suç işlenmesini teşvik, manevi bir yardım türüdür. Örneğin, “Eğer onu öldürmekten vazgeçersen o seni öldürür.”, demek suç işlenmesine teşvik niteliğindedir.
• Kişinin suç işleme kararı kuvvetlendirebilinir. Teşvikle benzer nitelik taşıyan kuvvetlendirmede de yardım eden, asıl failin kararını sağlamlaştırmaktadır. Mesela “Öldürmekten vazgeçmek namussuzluktur.”, sözü ile suç işleme düşüncesi kuvvetlendirilir. Kuvvetlendirme  manevi fiildir.
• Suç işlenmesinden sonra yardımda bulunulacağının vaat edilmesi mümkündür. Şerik burada fiili işleyen kişinin işini kolaylaştıracağını ifade etmekte, onun kaçması, saklanması ya da yakalanmaması için davranışta bulunmayı vadetmektedir. Örneğin “Sen kızı kaçır, bizim bağ evinde saklarım sizi.” sözü, yardım etme anlamına gelecektir. Vadedilenin mutlaka yerine getirilmesi de gerekmez. Önemli olan suçun işlenmesi için gerekli motivasyonun artırılmasıdır. Eğer vaad yerine getirilirse şerik için, hem yardım etme hem de vaadine ilişkin fiili nedeniyle ceza sorumluluğu gündeme gelebilecektir.
• Suçun nasıl işlenebileceği konusunda yol gösterilebilinir. Burada da şerik failin suçu işlemesini kolaylaştırmaktadır. Zira, aslında fail suçu nasıl işleyeceği hususunda yeterli bilgiye sahip değildir ve bu bilgisizliği nedeniyle suçu tamamlayamama ihtimali mevcuttur. Yardım eden ise faile yol göstererek bu ihtimali azaltmaktadır. Örneğin bir zehir hakkında bilgi vermek, maktulün sürekli takip ettiği güzergahı söylemek, kapı kilidinin nasıl açılabileceğini anlatmak, kasanın nasıl taşınabileceğini söylemek, vb yol gösterme olarak değerlendirilecektir.
• Suça konu fiilin işlenmesi için kullanılan araçları sağlamak da yardım etmedir. Araç temininde aracın niteliği önemlidir. Aracın, suçun işlenmesine elverişli olması gerekir. Örneğin, hırsızlık için eve girecek olan kişiye merdiven vermek araç sağlamak olarak değerlendirilecektir. Ama girilecek ev zaten zemin kattaysa merdiven araç sayılamayacaktır. Bu durumda yine de kesin olarak yardım etmenin söz konusu olmadığını söyleyemeyiz. Zira, belki de merdiven vermek, failin suçu işleme niyetini kuvvetlendirmiş, onu cesaretlendirmiştir. Eğer kuvvetlendirme varsa, yine yardım etme ortaya çıkacaktır. Bir diğer örnekte kişi suçun kolay işlenebilmesi için silah temin etmiştir. Ancak faille maktul arasında çıkan kavgada silah kullanılmamış, bıçakla maktul öldürülmüştür. Yine aynı bakış açısıyla, silah hiç kullanılmasa dahi silah temini, failin suç işleme kararının kuvvetlendirilmiş olması nedeniyle yardım etme olarak değerlendirilir. Silah temin edilmese belki de fail korkacak ya da çekinecek ve olay yerine dahi gitmeyecektir. Eğer sağlanan araç hiçbir şekilde, ne kullanılarak ne de suç işlemede manevi katkı sağlayarak, olaya dahil edilmediyse artık yardım etme söz konusu değildir.
• Suçun işlenmesinden önce veya işlenmesi sırasında yardımda bulunarak suçun icrası kolaylaştırılabilinir. Örneğin şerik, suçu işleyecek kişilerin tanışmasını sağlar, faili suçun işleneceği yere arabasıyla götürür, merdiveni taşır. Gözcülük yapmak her ne kadar müşterek faillik olarak ortaya çıkmaktaysa da bazen suçun işlenmesine yardım niteliği taşıyabilir. Ayrımı yapmanın yolu ise öncelikle TCK 37/1’in olayda uygulanabilir olup olmadığına bakmak ile başlar. Eğer müşterek faillik söz konusu ise TCK 37, söz konusu değilse TCK 39 uygulanacaktır.

Türk Ceza Kanunu madde 39 ile düzenlenen yardım etme, fiil ile netice arasında nedensellik bağının kurulması ile ortaya çıkabilir. Eğer nedensellik bağı yoksa yardım etme de yoktur.

Suçun İşlenmesine Yardım Edene Verilecek Ceza

TCK 39/1 uyarınca suçun işlenmesine yardım edene işlenen suça bakılarak ceza verilecektir. Eğer işlenen suça bağlanan ceza ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ise yardım edene onbeş yıldan yirmi yıla, müebbet hapsi gerektirmesi halinde on yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası verilecektir. Diğer ihtimallerde ise, en fazla 8 yıl olmak üzere, cezanın yarısı indirilerek yardım eden cezalandırılır. Görüldüğü üzere faillik ve azmettirmede fail ve şerik asıl faille aynı ceza miktarı üzerinden yargılanırken, yardım etmede ceza miktarı asıl failin cezasından azdır.

TCK 39

Yardım etme
Madde 39- (1) Suçun işlenmesine yardım eden kişiye, işlenen suçun ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektirmesi halinde, onbeş yıldan yirmi yıla; müebbet hapis cezasını gerektirmesi halinde, on yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası verilir. Diğer hallerde cezanın yarısı indirilir. Ancak, bu durumda verilecek ceza sekiz yılı geçemez.
(2) Aşağıdaki hallerde kişi işlenen suçtan dolayı yardım eden sıfatıyla sorumlu olur:
a) Suç işlemeye teşvik etmek veya suç işleme kararını kuvvetlendirmek veya fiilin işlenmesinden sonra yardımda bulunacağını vaat etmek.
b) Suçun nasıl işleneceği hususunda yol göstermek veya fiilin işlenmesinde kullanılan araçları sağlamak.
c) Suçun işlenmesinden önce veya işlenmesi sırasında yardımda bulunarak icrasını kolaylaştırmak.

TCK 39 Emsal Yargıtay Kararları

“Somut olayda TCK’nin 39/2-c maddesinde tanımı yapılan suçun icrasını kolaylaştırma hali de söz konusu değildir. Sanık …’ın eylemi bizzat suçun icrasını kolaylaştırıcı nitelikte değildir. Ancak suç işleme kararını ortak menfaatları doğrultusunda sanık … ile birlikte verdikleri göz önüne alındığında, birlikte faillik söz konusudur.” Yargıtay 1. Ceza Dairesi 2020/116 E. 2020/1567 K. 1.7.2020

“…sanık …’in somut eyleminin olay günü suçta kullanılan araçı kiralaması için çağırdığı beraat eden…’i diğer sanıklarla buluşturarak…’in araç kiralamasını istemesi ile sınırlı olduğu; diğer sanıklar … ile temyize gelmeyen sanık …’in suçlarına asli fail olarak iştirak ettiğine ilişkin her türlü şüpheden uzak, kesin ve inandırıcı delil elde edilemeyen sanık hakkında TCK’nın 39/1. maddesinde düzenlenen suça yardım eden sıfatıyla uygulama yapılması gerektiği gözetilmeden suçu birlikte işleyen olarak kabulüyle sanık hakkında fazla ceza tayini…” Yargıtay 20. Ceza Dairesi 2019/347 E. 2020/1523 K. 4.3.2020

“Sanık …’in maktulü öldürme hususundaki düşüncesini destekleyici beyanlarda bulunan, sanık … ile birlikte atış talimi yapan, maktul ile buluşabilme noktasında irtibat kuran, yedek mermileri muhafaza eden sanık … tarafından sanık …’in eylemini gerçekleştirme konusunda cesaretlendirilmesi ve süreçte sanık … ile dayanışma içinde bulunulması suretiyle sanık …’in sanık …’in eyleminin icrasını kolaylaştırdığı halde, sanık … hakkında TCK’nin 39/2-a,c maddeleri uyarınca hüküm kurulması yerine aynı Kanunun 37/1. maddesine göre hüküm kurulması suretiyle fazla ceza tayini…” Yargıtay 1. Ceza Dairesi 2019/3097 E. 2020/632 K. 19.2.2020