Vasiyeti Yerine Getirme Görevlisi(Vasiyeti Tenfiz Memuru) Nasıl Seçilir ve Hangi İşlere Bakar?

Türk miras hukuku kişilere vefatlarının ardından, son arzularının yerine getirilmesini sağlamak amacıyla bir vasiyeti yerine getirme görevlisi atama hakkı tanımıştır. Eski söylemle vasiyeti tenfiz memuru, mirasbırakan tarafından kendisine yüklenmiş görev ve yetkiler dayanağıyla mirasbırakanın son isteklerinin yerine getirilmesini sağlar. Böyle bir görevli atamak zorunlu değildir ancak son arzularının iradesine uygun olarak ve özenli bir şekilde yerine getirilmesinden emin olmak isteyen mirasbırakan, vasiyeti yerine getirme görevlisi atayabilir.

Vasiyeti Yerine Getirme Görevlisi Nasıl Seçilir?

Mirasbırakan bir veya birden çok kişiyi vasiyeti tenfiz memuru olarak atayabilir. Dikkat edilmesi gereken husus, atama sırasında görevlendirilen kişi için bir nitelik aranmazken, göreve başladığında fiil ehliyetine sahip olmasının mecburi olmasıdır. Görevlendirildiği sulh hakimi tarafından kendisine bildirilen, bu görevlendirmeyi kabul etmediğini 15 gün içinde sulh hakimine beyan etmelidir. Aksi halde görevlendirmeyi kabul etmiş sayılır. Herhangi bir sebeple atanan kişinin bu görevi yerine getirememesi olasılığı değerlendirilerek yedek atama da yapılabilir.

Vasiyeti yerine getirme görevlisi gerçek kişi, tüzel kişi ya da tüzel kişiliği olmayan bir makam da olabilir. Örneğin bir avukat, bir şirket ya da bir üniversitenin dekanlıklarından birisi bu göreve atanabilir.

Nasıl Atanır?

Vasiyeti yerine getirme görevlisinin kim olacağına karar veren mirasbırakan, bu iradesini vasiyetname ile ya da miras sözleşmesi ile ortaya koyabilir. Vasiyetnamenin nasıl yapılacağı ilgili konuda açıklanmıştı. Miras sözleşmesi ile atama için ise sözleşmenin mirasbırakan tarafından serbestçe dönülebilir ve tek taraflı hukuki işlem niteliğine sahip olması gerekecektir.

Görevli ancak ve ancak mirasbırakan tarafından atanabilir. Hakim böyle bir karar veremez.

Vasiyeti Yerine Getirme Görevlisinin Görevinin Başlaması ve Yapacağı İşler

Sulh hakimi tarafından görevi kendisini bildirilen, 15 gün içinde göreve itiraz edebilir. İtiraz etmeyen ya da açık ya da örtülü olarak görevi kabul eden görevlinin sorumluluğu da başlar.

Vasiyeti yerine getirme görevlisi temelde, mirasbırakanın son arzularını yerine getirmek için gerekli tüm işlemleri yapmaya yetkilidir. Ancak mirasbırakan, görevlendirmeyi belli konular için yapmışsa, artık görevli sadece bu işleri yapabilecektir. Görevli yasa metni gereği özellikle şu görevleri yerine getirir:

TMK md. 552/2:

1. Göreve başladıktan sonra gecikmeksizin terekedeki malların, hakların ve borçların listesini düzenler. Liste düzenlenirken olanak varsa mirasçılar hazır bulundurulur.
2. Terekeyi yönetir ve yönetimin gerektirdiği ölçüde tereke mallarının zilyetliğinin kendisine devrini ister.
3. Tereke alacaklarını tahsil eder, borçlarını öder.
4. Vasiyetleri yerine getirir.
5. Terekenin paylaşılması için plân hazırlar.
6. Tereke ile ilgili dava ve takiplerde miras ortaklığını temsil eder. Mirasçılar tarafından
açılmış davalardan görevi ile ilgili olanlara müdahil olarak katılabilir.
7. Açtığı veya aleyhine açılan davalar ile yapılan takipleri mirasçılara bildirir.

Görüleceği üzere vasiyeti yerine getirme görevlisinin sorumluluğu ve takip edeceği işler oldukça fazladır. Bu nedenle görevlinin hukuka hakim, güvenilir, sorumluluk sahibi ve deneyimli kişilerden seçilmesi faydalı olacaktır.

Vasiyeti Yerine Getirme Görevlisi Tereke Mallarını Satabilir mi?

Sorunun cevabı için öncelikle mirasbırakanın bu konuda bir taahhütünün bulunup bulunmadığına bakmak gereklidir. Eğer bir taahhüt varsa görevli, terekeye dahil malların devri veya bunlar üzerinden sınırlı ayni haklar kurulması işlemlerini yapabilecektir. Eğer taahhüt yoksa, bu işlemler sulh hakiminin vereceği yetkiye bağlı olacaktır.

Görevin Sona Ermesi

Vasiyeti yerine getirme görevlisinin ölümü veya atanmasını geçersiz kılan bir sebebin varlığı halinde görev sona erer. Bununla birlikte görevli de görevi, sulh hakimine bildirerek bırakabilir. Ancak bu bırakmanın uygunsuz bir zamanda olmaması gerekir.

Vasiyeti Yerine Getirme Görevlisi Nasıl Denetlenir?

Böyle önemli ve büyük sorumluluk taşıyan bir görevle görevlendirilenin denetimi sulh hakimi tarafından yapılacaktır. Denetim re’sen olabileceği gibi şikayet halinde de olabilir. Şikayeti yapanın kim olduğu önemsizdir.

Eğer görevlendirilen kişinin yetersiz olduğu, görevini kötüye kullandığı veya ağır ihmali tespit edilirse, görevine sulh hakimi son verir.

Görüleceği üzere vasiyeti yerine getirme görevlisinin keyfi davranışları, hem mirasbırakanın vasiyeti ile koyduğu kurallarla hem de sulh hakimi denetimi ile engellenmiştir. Bununla birlikte görevlinin ilgililere karşı sorumluluğu bir vekil gibidir.

Vasiyeti Yerine Getirme Görevlisine Ücret Ödenir mi?

Vasiyetin yerine getirilmesi mesai harcanması gereken ve sorumluluk yükleyen bir iştir. Dolayısıyla görevlinin ücret talep etme hakkı bulunmaktadır. Bu ücretin mirasbırakan tarafından vasiyette belirtilmesi en doğru yoldur. Eğer bu yapılmamışsa görevli ile mirasçıların anlaşmaları beklenir. Bunun da mümkün olmaması halinde sulh hakimi tarafından bir ücret miktarı belirlenecektir.