Mirasçılık Belgesi(Veraset İlamı): Kimlere Verilir? Nasıl Alınır? Ne İşe Yarar

Mirasçılık belgesi (veraset ilamı), içeriğinde isimleri yazılı kişilerin mirasçılığına karine oluşturan, terekede bulunan mal ve haklar üzerinde tasarrufta bulunabilmeleri için mirasçılıklarını ispat etmeye yarayan belgedir. Mirasçıların miras ile ilgili işlemlerinde ihtiyaç duydukları mirasçılık belgesi ile ilgili hükümler, Türk Medeni Kanunu madde 598’de yer almaktadır. TMK madde 598:

Madde 598: Başvurusu üzerine yasal mirasçı oldukları belirlenenlere, sulh mahkemesince veya noterlikçemirasçılık sıfatlarını gösteren bir belge verilir.

Mirasçı atamaya veya vasiyete ilişkin ölüme bağlı tasarrufa mirasçılar veya başka vasiyet alacaklıları tarafından kendilerine bildirilmesinden başlayarak bir ay içinde itiraz edilmedikçe, lehine tasarrufta bulunulan kimseye, sulh mahkemesince atanmış mirasçı veya vasiyet alacaklısı olduğunu gösteren bir belge verilir.

Mirasçılık belgesinin geçersizliği her zaman ileri sürülebilir.

Ölüme bağlı tasarrufun iptaline ilişkin dava hakkı saklıdır

şeklinde düzenlenmiştir.

Mirasçıdan söz edebilmek öncelikle bir mirasbırakana varlığı gereklidir. Dolayısıyla bir mirasbırakanın var olup olmadığı, mirasçılık belgesi düzenlenirken bakılacak ilk husustur. Bundan sonra diğer aşamalara geçilerek belge düzenlenecektir.

Kimlere Verilir

Mirasbırakanın vefatı ile kanuni olarak miras mirasçılara geçer. Bunun için ayrıca işlem gerekmez. Ancak mirasçılar, gerekli işlemleri yapmadan kendilerine kalan tereke üzerinde tasarrufta bulunamazlar. Bu işlemlerin gerçekleştirilebilmesi için mirasçıların, mirasçı olduklarını ispat etmeleri kendilerinden beklenir. Yasal mirasçılar bu sıfatlarına ilişkin ispatı, TMK madde 598/1 uyarınca yapacakları başvuru ile sulh mahkemesinden ya da noterden alacakları veraset ilamı ile edebileceklerdir. Yasanın ilk halinde noterden mirasçılık belgesi alınabileceğine dair hüküm bulunmamaktaydı. Bilgisayar sistemlerinin gelişmesi ile mirasçılık belgesinin düzenlenebilmesi için gerekli araştırmanın noterler tarafından da yapılabilmesi ile belgenin düzenlenmesinde noterlere de yetki verilmiştir. Zamanla tapu dairelerinin ve bankaların da mirasçılık belgesine ihtiyaç duymadan terekeye yönelik işlemler yapabilmelerini beklemek yanlış olmayacaktır.

Türk Medeni Kanunu’nda belgeye ilişkin maddenin başlığı “Mirasçılık Belgesi” olarak düzenlenmişse de halk arasında belgeye, veraset ilamı denmeye de devam etmektedir. İki isim de aynı belgeyi ifade etmektedir.

Terekeye zilyen olabilmeleri açısından oldukça büyük öneme sahip mirasçılık belgesi ilam değildir. Zira TMK madde 598/3, bu belgenin geçersizliğinin her zaman ileri sürülebileceğini ortaya koyar. Dolayısıyla mirasçılık belgesi çıkarıldığında mirasa ilişkin payı belirlenen kişinin bu payına ya da mirasçılığına itiraz etmek mümkündür. Ancak bu itiraz ispat edilinceye kadar belgenin geçerli olduğu ve belgede yer alan kişilerin belirlenen pay oranlarında mirasçı oldukları yönünde karine mevcuttur ve bu karineye uymak gerekir.

TMK madde 598/2 ise mirasçı atanması ile ya da ölüme bağlı tasarrufla atanmış mirasçı ya da vasiyet alacaklısı olanlara bu durumlarını gösterir bir belgenin yine sulh hukuk mahkemesince verileceği belirtilmektedir. Ancak yasal mirasçıların yaptığı başvuruda, başvuru ve yasal mirasçılığı ortaya koyan kan hısımlığı, sağ kalan eş olma ve evlatlık ilişkisinin var olup olmadığı araştırılmakla yetinilirken, 598/2’deki atanmış mirasçı ve vasiyet alacaklılarının bu sıfatlarını gösterir belge alabilmeleri için, mirasçılar veya başka vasiyet alacaklıları tarafından kendilerine bildirilmesinden başlayarak bir ay içinde itiraz edilmemesi gereklidir.

Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) Nasıl Alınır?

Mirasçılık belgesini noterlerden almak mümkündür. Noter öncelikle başvuru yapanın nüfus kayıtlarını inceleyerek mirasçı olup olmadığını belirler. sistemden nüfus kayıtları görülebilse de, başvuru yapan da gerekli belgeleri kolaylık sağlaması için sunabilir. Eğer şartların varlığı tespit edilirse kişiye miras paylarını gösterir mirasçılık belgesi düzenlenir ve istenen sayıda verilir. Eğer, nüfus kayıtları mirasçılığı ortaya koyacak derecede yeterli değilse, yabancılar tarafından talep edilirse, bilirkişi incelemesi, tanık dinlenmesi gibi araştırmalara ihtiyaç duyuluyorsa ya da talep yabancılık unsuru taşıyorsa artık noterlik mirasçılık belgesini düzenlemeyecektir. Bu durumda biraz daha uzun ancak daha ucuz bir yol olan sulh hukuk mahkemesine başvuru gereklidir.

Mirasçılık belgesi almak isteyen mirasçı, mirasbırakanın yerleşim yerinin ya da kendisinin bağlı olduğu sulh hukuk mahkemesine başvurmalıdır. Zira mirasbırakanın ya da mirasçının yerleşim yeri mahkemesi yetkili mahkeme iken, sulh hukuk mahkemesi görevli mahkemedir. Başvuru olmadan mirasçılık belgesi düzenlenmez ve bir mirasçının başvurusu ile alınan veraset ilamını diğer mirasçılar da kullanabilir. Her mirasçının tek tek başvurması gerekmez.

Noterlikçe düzenlenen mirasçılık belgesine yapılacak itiraz sulh hukuk mahkemesine yapılmalıdır. Verilecek kararın bir örneği de belgeyi düzenleyen notere mahkemece gönderilecektir.

Veraset İlamı Nerelerde Kullanılır?

Mirasçılık belgesi ile mirasçı, bankada mirasbırakan adına kayıtlı hesaptaki para, altın, döviz, vb’yi bankadan talep edebilecek, taşınmazlar için tapuya intikal ve tescil başvurusu yapabilecek, mirasbırakandan kalan alacaklar için borçlulara başvurabilecektir. Dul ve yetim aylığı için SGK’ya yapılacak başvuruda da kurum, mirasçılık belgesi isteyecektir.

Mirasçılık Belgesinin İptali

Yukarıda da bahsedildiği üzere Türk Medeni Kanunu madde 598/3 “Mirasçılık belgesinin geçersizliği her zaman ileri sürülebilir.“, hükmü ile herhangi bir süre sınırlamasına tabi olmaksızın mirasçılık belgesinin geçersizliğinin iddia edilebileceğini yani belgeye itiraz edilebileceğini belirtmektedir. Mirasçılık belgesi hasımsız olarak yapılan bir taleple alınabilirken, belgeye yapılacak itirazın belgede yer alan mirasçılara yöneltilerek açılacak dava ile gerçekleştirilmesi gerekecektir.