TCK madde 49 – Süreli Hapis Cezası

Türk Ceza Kanunu cezaları, hapis ve adli para cezası olarak düzenlemiştir. Hapis cezaları, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası (TCK 47), müebbet hapis cezası (TCK 48) ve süreli hapis cezası olarak üçe ayrılmaktadır. TCK 49‘da ise süreli hapis cezaları ile ilgili düzenlemeye yer verilmektedir. Süreli hapis cezası, suç tipine göre süresi değişen ve infaz kurumunda geçirilmesi gereken zamanı belirtir. Müebbetten farkı, belli bir süreyle sınırlı olmasıdır. Dolayısıyla, mahkumun ömrünün yetmesi halinde, ne kadar uzun olursa olsun süreli hapis cezasının tamamlanmasından sonra hükümlü cezaevinden tahliye edilir. Tabii koşullu salıverilme şartlarının yerine getirilmesi halinde bu süre kısalabilecektir.

Süreli hapis cezası TCK madde 49/1‘e göre en az 1 ay, en fazla da 20 yıl olabilir. Kanunda aksi düzenlemeler bulunabilir ancak genel düzenleme böyledir. Bu sınırlar, kanunda ceza sınırının belirlenmediği haller için geçerlidir. Yoksa birden fazla ya da zincirleme suç gibi olaylarda 20 yıldan fazla ceza verilebilecektir. Örneğin bir suç için “10 yıla kadar hapis cezası” ifadesi kullanılmışsa, alt sınır 1 ay olarak anlaşılacaktır. Ya da “en az 5 yıl hapis cezası” denmişse, üst sınır 20 yıl olacaktır.

Madde bir de kısa süreli hapis cezası tanımı getirmektedir. TCK 49/2‘ye göre kısa süreli hapis cezası, hükmedilen cezanın bir yıl veya daha az süreli olmasıdır. Kısa süreli hapis cezasının diğer süreli hapis cezalarından farkı TCK madde 50’de belirlenmektedir. Bu maddeye göre kısa süreli hapis cezası seçenek yaptırımlara çevrilebilmektedir.

Süreli Hapis Cezasının İnfazı

5275 sayılı CGTİK madde 6, hapis cezalarının infazında gözetilecek ilkeleri belirlemektedir. Buna göre:

• Hükümlüler,güvenli bir biçimde tutulurlar. Kaçmaları engellenir. Disipline dair tedbirlerler alınır.
• Hümkünlünün düzenli bir yaşam sürmesi sağlanır.
• İnsan onuru cezanın çektirilmesinde gözetilir.
• Hükümlünün iyileştirilmesi için mümkün olan araç ve olanaklar kullanılır.
• İyileştirilme gereksinimi bulunmayan hükümlüler biryselleştirilmiş programlara dahil edilirler.
• Cezanın infazında adalet esaslarına uyulur. Denetlemeye izin verilir.
• Mahkumların yaşam hakları ile beden ve ruh bütünlükleri korunur.
• Hükümlülüler belirlenen kurallara uymalıdır. Aksi halde disiplin cezaları uygulanabilir.

Süreli Hapis Cezasında Koşullu Salıverilme

Süreli hapis cezasına çarptırılan hükümlünün koşullu salıverilmeden yararlanabilmesi için cezasını iyi halli olan çekmiş olması gereklidir. İyi hal şartını yerine getiren hükümlü, cezasının yarısını kurumda geçirmişse, koşullu salıverilmeden faydalanacaktır. Ancak CGTİK madde 107, bazı suçlar için bazı suçlar için bu süreyi 2/3 olarak belirlemektedir. Dolayısıyla hükümlü cezasının 3’te 2’sini cezaevinde geçirmelidir. Bir müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezasına mahkumiyet halinde en fazla otuz yıl, birden fazla süreli hapis cezasına mahkumiyet mevcutsa en fazla 28 yılın infaz kurumunda tamamlanması halinde yine hükümlü koşullu salıverilmeden faydalanabilecektir.

TCK 49

Süreli hapis cezası
Madde 49- (1) Süreli hapis cezası, kanunda aksi belirtilmeyen hallerde bir aydan az, yirmi yıldan fazla olamaz.
(2) Hükmedilen bir yıl veya daha az süreli hapis cezası, kısa süreli hapis cezasıdır.

TCK 49 Emsal Yargıtay Kararları

“5237 Sayılı TCK’nın 49/1. maddesinde “süreli hapis cezası kanunda aksi belirtilmeyen halde 20 yıldan fazla olamaz” şeklinde temel cezanın üst sınırının düzenlendiği, bu maddenin sonuç cezaya ilişkin üst sınır içermediği, ancak 29.6.2005 gün ve 5377 Sayılı Kanun ile 5237 Sayılı TCK’na eklenen 61/7. maddesinde “süreli hapis cezasını gerektiren bir suçtan dolayı bu madde hükümlerine göre belirlenen sonuç ceza 30 yıldan fazla olamaz” şeklinde bir düzenleme yapıldığı ve Yargıtay Ceza Genel Kurulunun Dairemizce de benimsenen 30.5.2006 gün ve 2006/147 Esas, 2006/149 Karar sayılı ilamında da açıklandığı üzere, temel cezanın üst sınırının gösterilmediği durumlarda bunu 20 yıl ile sınırlayan 49/1. maddesinin TCK’nın 149/2, 3713 Sayılı Kanun’un 5/1 maddeleri uyarınca belirlenen cezayı da sınırlar şekilde yorumlanmasının mümkün olmadığı gözetilmeden, hükmolunan 21 yıl hapis cezasının 20 yıla indirilmesi suretiyle eksik ceza tayini…” Yargıtay 16. Ceza Dairesi 2019/5412 E. 2019/5955 K. 24.9.2019

“Sanık hakkında beden veya ruh sağlığını bozacak şekilde nitelikli cinsel saldırı suçundan hüküm kurulurken 5237 Sayılı TCK.nın 102/3-a maddesi yerine, 103/3-a maddesinin yazılması yerinde düzeltilebilir maddi hata olarak değerlendirildiğinden, ayrıca mağdurenin ruh sağlığının BOZULMASINA neden olan sanık hakkında TCK.nın 49/1 ve 102/5. maddeleri uyarınca hak ve adalet ilkelerine göre 20 yıla kadar hapis cezası verilmesinin mümkün olduğu gözetilmeden, sanığın cezasının 10 yılı aştığından bahisle bu maddenin uygulama dışı bırakılarak eksik cezaya hükmolunması, karşı temyiz olmadığından bozma nedeni yapılmamıştır.” Yargıtay 14. Ceza Dairesi 2013/1538 E. 2014/13417 K. 27.11.2014