Terditli Boşanma Davasında Karar Aşaması

“Terditli dava” başlıklı 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu madde 111, davacının tek dava içerisinde aynı davalıdan birden fazla talepte bulunmasına imkan tanımaktadır.

Terditli dava
MADDE 111- (1) Davacı, aynı davalıya karşı birden fazla talebini, aralarında aslilik-ferîlik ilişkisi kurmak suretiyle, aynı dava dilekçesinde ileri sürebilir. Bunun için, talepler arasında hukuki veya ekonomik bir bağlantının bulunması şarttır.

(2) Mahkeme, davacının asli talebinin esastan reddine karar vermedikçe, fer’î talebini inceleyemez ve hükme bağlayamaz.

Terditli davada davacı basamak oluşturmakta ve öncelikle ilk talebinin incelenmesini talep etmektedir. Sorun ise ikinci basamağın yani talebin ne zaman incelenebileceğindedir.

Boşanma davalarında özel boşanma nedenine dayanmak mümkündür ancak davacı, bu nedeni ispat edip edemeyeceğini ya da mahkemece ilgili olayın özel boşanma sebebi sayılıp sayılmayacağını her zaman kestiremeyebilir. Örneğin Türk Medeni Kanunu madde 161 uyarınca zinaya dayalı boşanma davası açan davacının davası, olayın zina olmaması nedeniyle reddedilebilir. Ancak yapılan tahkikatte olayın sadakatsizlik olarak değerlendirilebileceği de ortaya çıkmıştır. Dava zinaya dayalı değil de genel boşanma nedenine dayalı açılsaydı, dava kabul edilecekti. Böyle bir durumda karşılaşmamak için şartlar imkan veriyorsa boşanma davasının terditli açılması mümkündür.

Terditli boşnma davasında davacı, öncelikle bir talebinin incelenmesini, bunun reddi halinde ise diğer talebinin incelenmesini talep edecektir. Talepleri aşamaları olacaktır. Örneğin davacı, davalının akıl hastalığının bulunduğunu düşünerek akıl hastalığı nedeniyle boşanma davası açmak istemektedir ancak yasanın aradığı şartların varlığından da tam olarak emin değildir. Dolayısıyla mahkemeden öncelikle bu talebinin incelenmesini, eğer akıl hastalığı nedeniyle boşanma talebi reddedilecek olursa davalının davranışları sebebiyle evlilik birliğinin temelinden sarsılması nedeniyle boşanmalarına karar verilmesini isteyebilecektir.

Terditli boşanma davasının mevcut olması halinde mahkeme öncelikle ilk talebe uygun tahkikati yapacak ve kararını verecektir. Eğer öncelikli talebin kabulüne karar verilirse, artık devamındaki talep incelenmeyecektir. Dolayısıyla yukarıda örnekte mahkeme, akıl hastalığı nedeniyle boşanmaya hükmedecek ve kararını açıklayacaktır. Artık şiddetli geçimsizliğin mevcut olup olmadığını araştırmayacaktır.

Basamaklı davada eğer öncelikli talep reddedilirse hakim bu kez, devam eden talebi inceleyecek ve sonuçta, ilk talebin reddine, devam eden talebin reddine ya da kabulüne karar verererek davayı neticelendirecektir.

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2019/6033 Esas, 2020/443 Karar ve 28.01.2020 tarihli kararında kademeli boşanma davası ile ilgili karar vererek, ilk talebin kabulü halinde ikinci talebin incelenmeyeceğine karar vermiştir:

Mahkemece; bozma sonrasında “Davanın her iki boşanma sebebi yönünden kabulü ile, TMK m. 161 ve 166/1 maddeleri gereğince davalının subut bulan zinası ve evlilik birliğinin güven sarsıcı davranış ve sadakatsizlik sebebiyle temelinden sarsılması” nedeniyle tarafların boşanmalarına karar verilmiştir. Davacı kadın öncelikle zina ( TMK m. 161 ) kabul edilmediği takdirde evlilik birliğinin sarsılması sebeplerine ( TMK m. 166/1 ) dayalı olarak boşanma talebinde bulunmuştur. Zina, mutlak boşanma sebebidir. Zina vakıasının gerçekleşmesi halinde boşanma sebebi gerçekleşmiş sayılır. Zina, olmadığı takdirde evlilik birliğinin sarsılması hukuki sebebine kademeli olarak dayanılmış ise; zinanın ispatlanması halinde, bu sebeple boşanma kararı verilmesi gerekir. Böyle bir durumda artık genel boşanma sebebinin şartlarının gerçekleşip gerçekleşmediğine bakılmaz ve bununla ilgili ayrıca bir hüküm oluşturulması da gerekmez. Hal böyleyken, mahkemece bozma ilamımıza uyularak yapılan yargılama sonucunda sadece TMK.m.161 uyarınca boşanma kararı verilmesi gerekirken TMK m. 166/1 uyarınca da boşanma kararı verilmesi doğru olmayıp bozmayı gerektirmiştir.